Od niedzieli 4 września 2011 roku w kościołach Diecezji Sandomierskiej w każdą niedzielę głoszone są krótkie katechezy. Coniedzielne katechezy przybliżają tematy sakramentów świętych, Bożego Prawa oraz podstawowe prawdy wiary. Ponadto można ich wysłuchać na falach Radia Leliwa w specjalnej audycji w południe każdej niedzieli.
82. Jakie są biblijne podstawy uczynku miłosierdzia głodnych nakarmić?
Wśród uczynków miłosierdzia szczególne miejsce zajmuje nakaz: „głodnych nakarmić”. Chrystus w dramatycznej wizji Sądu Ostatecznego jako pierwszy warunek nagrody w niebie wymienia: „Byłem głodny, a daliście Mi jeść”. Również przez dwukrotne cudowne rozmnożenie chleba Jezus dał wyraz swej troski o cierpiących głód. Choć On sam i Jego uczniowie żyli ubogo z pomocy otrzymywanej od życzliwych ludzi, to na co dzień też udzielali wsparcia jeszcze biedniejszym od siebie ze wspólnej kasy, której opiekunem był Judasz. 1. SAKRAMENTY ŚWIĘTE Przygotowując się do I Komunii Świętej i sakramentu bierzmowania uczymy się prostej formuły – definicji czym jest sakrament: „To widzialny znak niewidzialnej łaski Bożej”. 2. PODZIAŁ SAKRAMENTÓW ŚWIĘTYCH
Pan Jezus ustanowił dla Kościoła siedem sakramentów świętych. Każdy z nas tu obecnych jest członkiem wspólnoty Kościoła i może korzystać z tego daru przekazanego nam przez Syna Bożego. Postawmy dzisiaj pytanie: czym one są ? 3. CZYM JEST SAKRAMENT CHRZTU ? Chrzest jest narodzeniem do nowego życia w Chrystusie. Zgodnie z wolą Pana jest on konieczny do zbawienia, tak jak Kościół, do którego chrzest wprowadza (KKK 1277). 4. KTO USTANOWIŁ SAKRAMENT CHRZTU? Przez dwa tysiące lat swojego istnienia Kościół nie miał najmniejszej wątpliwości, że sakrament chrztu został ustanowiony przez Jezusa Chrystusa i całą swoją moc oraz znaczenie czerpie od Niego. Nie kwestionowali tego ani chrześcijanie odłączeni w 1054 roku w wyniku Schizmy Wschodniej (prawosławni) ani kościoły i wspólnoty protestanckie, które wyłoniły się w wyniku Reformacji, ani żadne inne odłamy chrześcijańskie. 5. KTO MOŻE BYĆ OCHRZCZONY? Częstym pytaniem, które można usłyszeć jest czy każdy może zostać ochrzczony? Według Katechizmu Kościoła Katolickiego nr. 1246 „Zdolny do przyjęcia chrztu jest każdy człowiek, jeszcze nie ochrzczony”. Zdolnym do przyjęcia chrztu jest każdy człowiek, który wyrazi chęć przystąpienia do grona ludzi wierzących. W przypadku małych dzieci, to rodzice decydują o chrzcie mając na uwadze dobro dziecka. 6. KTO MOŻE UDZIELIĆ SAKRAMENTU CHRZTU ? Wyobraźmy sobie sytuację, która zdarza się w szpitalu. Brzemienna kobieta trafia na oddział porodowy, zbliża się rozwiązanie. Niestety poród jest ciężki, występują komplikacje. Dziecko przychodzi na świat, ale lekarze oceniają jego stan jako ciężki, zagrażający życiu. Matka choć zrozpaczona i wyczerpana prosi, by ochrzcić maleństwo. Wokół znajdują się położna, lekarz i pielęgniarki, o których nie wiemy w jakiej relacji pozostają do Boga, wiary, Kościoła i sakramentów. Kto więc może udzielić sakramentu chrztu? Tu z pomocą przychodzi nam nauka Katechizmu Kościoła Katolickiego, czytamy w nim m. in., że zwyczajnym szafarzem chrztu, czyli tym, który może udzielać sakramentu, jest biskup, kapłan lub na ich polecenie diakon. Taki obrzęd każdy z nas widział niejednokrotnie w czasie Mszy Świętej lub przy chrzcielnicy w Kościele. Jednakże w razie konieczności, w niebezpieczeństwie śmierci, tak jak w opisanej sytuacji - chrztu może i powinien udzielić każdy człowiek, o ile tylko wzbudzi intencję spełnienia tego, co czyni Kościół i wykona prawidłowo świętą czynność, czyli poleje główkę dziecka, jak w naszym przypadku, wodą i wypowie formułę chrzcielną : „ja ciebie chrzczę w Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego”. Taki chrzest dokonany w nagłej sytuacji przez obcego człowieka, członka rodziny, czy samodzielnie jest ważny i nazywa się chrztem „z wody”. Po ustaniu okoliczności, które spowodowały konieczność takiego chrztu należy poprosić kapłana o uzupełnienie obrzędu sakramentu. Temu będzie poświęcona jedna z kolejnych katechez. 7. KTO MOŻE „ZGŁOSIĆ” CHRZEST DZIECKA? W czasie dzisiejszej katechezy, będziemy starali się odpowiedzieć na pytanie: kto może zgłosić dziecko do sakramentu chrztu? Zacznijmy od historii, która miała miejsce podczas II wojny światowej. W czasie wywozu Żydów do obozu koncentracyjnego pewna żydowska rodzina ratując od śmierci swoje nowo narodzone dziecko oddała je pod opiekę polskim sąsiadom. Przybrani rodzice otoczyli maleństwo wielką miłością i troską. Zabierali także na Msze św. i nabożeństwa do miejscowego kościoła. Mieli jednak dylemat, czy ochrzcić dziewczynkę. Wiedzieli, że byłoby to sprzeczne z religią jej przodków, dlatego wstrzymywali się z tym wydarzeniem. Po zakończeniu wojny po dziecko zgłosiła się cudem ocalała matka. Ojciec i rodzeństwo zginęli w obozie. Matka ze łzami w oczach dziękowała za opiekę i uratowanie córeczki oraz uszanowanie odrębności religijnej. Czy opiekunowie mogli ochrzcić dziecko? Odpowiedź brzmi: tak. Wiedzieli jednak, że to rodzice mają prawo decydować o wychowaniu w wierze swojego dziecka. 8. JAKIE DOKUMENTY SĄ POTRZEBNE DO CHRZTU? Zanim dziecko zostanie ochrzczone, najpierw rodzice lub jedno z rodziców powinno przyjść do kancelarii parafialnej w godzinach urzędowania i zapisać dziecko do chrztu. Przy zgłoszeniu duszpasterz spisze akt chrztu na podstawie danych zawartych w odpisie metryki urodzenia z Urzędu Stanu Cywilnego. Imiona dziecka należy spisać w brzmieniu i kolejności, jak w tym dokumencie, choćby nie były to imiona świętych i błogosławionych Kościoła. 9. CO DAJE SAKRAMENT CHRZTU? „Sakramenty są źródłem łaski Bożej, z którego możecie czerpać siłę do zwyciężania właściwych ludzkiej naturze słabości. Pan w swojej dobroci przewidział te środki, aby wspomagać nas na każdym etapie ziemskiej wędrówki”- nauczał Jan Paweł II. 10. CZYM JEST GRZECH PIERWORODNY? Dzisiejsza katecheza stara się odpowiedzieć na pytanie: czym jest grzech pierworodny? Zapewne wszyscy znamy opis kuszenia przez diabła pierwszych rodziców i ich upadek - porażkę. Biblia przekazuje niezwykle ważne opowiadanie o Adamie i Ewie, „pierwszych ludziach”. Jest to historia, która dotyczy wszystkich ludzi, niezależnie od tego, kiedy albo gdzie przyszli na świat. Ewa zna dobrze Boże przykazanie. Wie, że chodzi o życie albo śmierć. Słucha jednak głosu złego ducha, który swoim kuszącym podszeptem zachęca ją:. „Być jak Bóg”, „poznać dobro i zło”. Zjada owoc z drzewa zakazanego i daje Adamowi do zjedzenia. Wtedy obojgu otwierają się oczy. Poznają swoją małość i słabość. Sprawia to, że ukrywają się przed Bogiem i lękają się tego, który jest ich przyjacielem. 11. CZYM JEST ŁASKA UŚWIĘCAJĄCA? Katechizm Kościoła Katolickiego w numerze 2000 określa łaskę uświęcającą następująco: Łaska uświęcająca jest darem habitualnym, stałą i nadprzyrodzoną dyspozycją udoskonalającą samą duszę, by uzdolnić ją do życia z Bogiem i do działania mocą Jego miłości. Rozróżnia się łaskę habitualną, czyli trwałe uzdolnienie do życia i działania zgodnego z Bożym wezwaniem, oraz łaski aktualne, które oznaczają interwencję Bożą bądź na początku nawrócenia, bądź podczas dzieła uświęcania. 12. JAK WYGLĄDA LITURGIA SAKRAMENTU CHRZTU ŚWIĘTEGO Niejednokrotnie, kiedy gromadzimy się w kościele na sprawowanie liturgii, obrzędy których jesteśmy świadkami stanowią dla nas mieszaninę niezrozumiałych słów i gestów. Spróbujmy dzisiaj przybliżyć sobie nieco, jak wygląda liturgia sakramentu chrztu świętego. Na początku warto wiedzieć, że sakrament chrztu może być sprawowany podczas Mszy Świętej lub poza Mszą Świętą. 13. CO OZNACZA SYNOSTWO BOŻE? Celem dzisiejszej katechezy jest odpowiedź na pytanie: Co oznacza Synostwo Boże? W liście do Efezjan czytamy: „Bój Ojciec z miłości przeznaczył nas dla siebie jako przybranych synów przez Jezusa Chrystusa, według postanowienia swej woli” (Ef. 1,5). A więc Bóg uczynił nas swoimi dziećmi. Święty Jan podkreśla to jeszcze dobitniej mówiąc: „Popatrzcie jaką miłością obdarzył nas Ojciec: zostaliśmy nazwani dziećmi Bożymi, i rzeczywiście nimi jesteśmy” (1J3, 1-2). W ziemskim rozumieniu syn, to przecież ktoś bardzo ważny dla ojca, potomek i spadkobierca. Nowy ojciec na ziemi daje swojemu dziecku nazwisko i prawa do spadku. Natomiast Bóg czyni dla nas coś znacznie ważniejszego: udziela nowego życia i nowej natury, daje udział w życiu samego Boga. Przybrane synostwo jest więc dla człowieka wielkim darem miłości. W sakramencie Chrztu Bóg niejako adoptuje człowieka, a czyni to przez swojego syna Jezusa Chrystusa. Jezus będąc Bogiem stał się człowiekiem, aby człowiek przez Chrzest mógł narodzić się do bycia Dzieckiem Bożym. Rzadko kiedy uświadamiamy sobie prawdę o zasadniczej zmianie naszej natury. O tym, że zostaliśmy adoptowani przez Boga - ze wszystkimi tego konsekwencjami. Bóg zobowiązał się do ojcowskiej troski o nas i dał nam w dziedzictwo całe swoje królestwo. Jesteśmy nie tylko synami tej ziemi, ale synami Bożymi, nie tylko dziedzicami tego życia, ale dziedzicami życia wiecznego. Przekształceni przez Ducha Świętego w dzieci Boże powinniśmy przyjąć wobec Ojca niebieskiego dziecięcą postawę zaufania Mu, posłuszeństwa Jego woli, pokornego uznania swojej niewystarczalności. Powinniśmy także z Nim rozmawiać jak najczęściej i spotykać się w sakramentach. Dziecko Boże powinno być podobne do swojego Ojca niebieskiego. Skoro w sakramencie Chrztu staliśmy się dziećmi Bożymi, powinniśmy ustawicznie zbliżać się do doskonałości Ojca niebieskiego. Mamy przede wszystkim naśladować Jego miłość do swojego Syna, Jezusa Chrystusa, i do wszystkich ludzi. Powinniśmy zatem kochać Chrystusa tak, jak kocha Go Jego Ojciec, a także miłować wszystkich bez wyjątku ludzi, nawet tych, którzy nas krzywdzą. Mamy naśladować miłosierdzie Ojca niebieskiego, który przebacza grzechy nawet największym grzesznikom i odpuszczać tym, którzy nas znieważyli. Powinniśmy naśladować niezmienność Boga przez wierność wszystkim naszym obowiązkom, przyrzeczeniom oraz przez stałe kierowanie się głosem sumienia. Naszym zadaniem jest upodobnienie się do Ojca, który wszystkim mądrze kieruje, zarządza i o wszystko się troszczy. Synostwo Boże jest darem Boga, a nie wolą człowieka. Jest to dar darmo dany, który otrzymujemy dzięki łasce. Stałeś się dzieckiem Bożym przez chrzest, pokaż to poprzez swoje życie i czyny! 14. CZY CHRZEST MOŻNA POWTÓRZYĆ? Chrzest – brama sakramentów jest konieczny do zbawienia, uwalnia ludzi od grzechów, odradza ich jako dzieci Boże i przez upodobnienie do Chrystusa niezniszczalnym charakterem włącza do Kościoła, jest ważnie udzielony jedynie przez obmycie w prawdziwej wodzie z zastosowaniem określonej formy słownej i nie może być powtarzany (por. kan. 845 §1, kan. 849). To znaczy, że jeśli został udzielony ważnie, każde kolejne udzielanie tego sakramentu będzie się ograniczało jedynie do ceremonii zewnętrznej, która nie wywoła skutków wewnętrznych.
Zdarza się, że nie zawsze można uzyskać pewność co do tego czy chrzest był udzielony ważnie, a niekiedy nawet, czy w ogóle był udzielony. W obliczu takiej niepewności należy dokonać starannego dochodzenia, które usunęłoby wątpliwość. Jeśli uda się nabrać pewności, że chrzest był ważnie udzielony, osoba taka przynależy do Kościoła i może przyjmować kolejne sakramenty. Jeśli natomiast, po przeprowadzeniu starannego dochodzenia, pozostała roztropna wątpliwość, czy chrzest został ważnie udzielony, należy go udzielić warunkowo (por. kan. 845 § 2). Określenie „warunkowo” ma za zadanie jedynie uświadomić zainteresowanym, że jeśli dana osoba była już ważnie ochrzczona, to zastosowany obrzęd chrztu nie zawiera żadnej „treści”, nie niesie ze sobą żadnych skutków sakramentalnych. Jeśli natomiast dana osoba nie była ochrzczona to chrzest warunkowy sprawił, że stała się dzieckiem Bożym.
Może się zdarzyć, że dziecko zostało ochrzczone przez świeckiego szafarza w domu lub w szpitalu, ponieważ znajdowało się w niebezpieczeństwie śmierci i potem odzyskało zdrowie. Stosuje się wtedy obrzęd „przyniesienia do kościoła dziecka już ochrzczonego”, który zawarty jest w księdze liturgicznej „Obrzędy chrztu dzieci” dostosowanych do zwyczajów diecezji polskich. Może tego obrzędu dokonać kapłan lub diakon. Powyższy obrzęd stosuje się także wtedy, gdy dziecko ochrzczone przynosi się do kościoła po ustaniu innych przeszkód (np. prześladowania, niezgody między rodzicami), które nie pozwalały na uroczysty chrzest w kościele.
Warto zauważyć, że obrzęd jest dostosowany do rzeczywistej sytuacji dziecka już ochrzczonego i nie ma mowy o powtarzaniu czy uzupełnianiu chrztu.
Jednocześnie dziecko zostaje wpisane w księgę chrztów w swojej rodzinnej parafii na podstawie zaświadczenia o chrzcie w szpitalu dokonanego przez szafarza świeckiego.
15. CO OZNACZA BIAŁA SZATA ? Kolor biały od najdawniejszych czasów odgrywał bardzo ważną rolę w kulcie i tradycjach religijnych. Istotne było jego powiązanie ze wszystkim, co święte i boskie, choć z czasem stał się też symbolem moralnej czystości i doskonałości. W Piśmie Świętym i Tradycji chrześcijańskiej biel jest kolorem światła i życia, ale oznacza także świąteczną radość, podziw, triumf oraz czystość i niewinność. Biały kolor bardzo często pojawia się na kartach Pisma Świętego. W jednym z widzeń proroka Daniela, Bóg ukazuje się jako Przedwieczny, który miał na sobie szatę białą jak śnieg /Dn 7, 9/. Na Górze Przemienienia odzienie Chrystusa było lśniąco białe /Mk 9,3; Mt 17,2/, a Apokalipsa św. Jana, która w symbolicznych obrazach ukazuje rzeczywistość nieba, w bieli przedstawia osoby, które towarzyszą chwale Bożej, istoty niebiańskie i wszystkich świętych, którzy zostali oczyszczeni i odkupieni przez Jezusa Chrystusa.
W tradycji wczesnochrześcijańskiej katechumeni, którzy przyjmowali chrzest zrzucali z siebie noszone dotychczas szaty, co oznaczało, że zrywali z dawnym grzesznym człowiekiem. Biała szata chrztu świętego miała symbolizować chwałę zmartwychwstania i była noszona przez nich osiem dni, aż do drugiej niedzieli Wielkanocy zwanej „Białą Niedzielą”. Dziś podczas chrztu nakłada się białą szatkę jako przypomnienie tego zwyczaju, ale ta czynność ma też oczywiście głębszą wymowę. Obrzędowi założenia białej szaty towarzyszą słowa modlitwy: „N., stałeś się nowym stworzeniem i przyoblekłeś się w Chrystusa, dlatego otrzymujesz białą szatę. Niech twoi bliscy słowem i przykładem pomagają ci zachować godność dziecka Bożego, nieskalaną aż po życie wieczne”. W symbolice biblijnej szata oznacza błogosławieństwo, bo obok pożywienia i dachu nad głową ubranie jest nieodzownym warunkiem ludzkiego życia. To również oznaka duchowego stanu człowieka, bo upadły w raju człowiek potrzebował „nowej szaty”, aby wrócić do życia w jedności i harmonii z Bogiem. Tą szatą stał się Jezus Chrystus. On odkupił ludzkość ze wszystkich grzechów. Założenie szaty chrzcielnej jest symbolem „przyobleczenia się” w Jezusa Chrystusa czyli całkowitego zjednoczenia się z Nim. Szata chrzcielna musi być koloru białego, bo on wskazuje jakie powinno być to nowe życie człowieka ochrzczonego. Można powiedzieć, że przez chrzest zanurzający w Chrystusa każdy człowiek przemienia się i jest blisko Boga, dostępuje wyniesienia do godności przybranego dziecka Bożego, staje się człowiekiem czystym i niewinnym. Obrzędy chrztu świętego nakazują więc, aby szatka była rzeczywiście biała i oddzielna dla każdego ochrzczonego.
16. CO OZNACZA NAMASZCZENIE KRZYŻMEM ŚWIĘTYM ? Po kulminacyjnym momencie sakramentu chrztu św. następuje namaszczenie krzyżmem św., podczas którego kapłan wypowiada słowa: Bóg wszechmogący, Ojciec naszego Pana, Jezusa Chrystusa, który cię uwolnił od grzechu i odrodził z wody i z Ducha Świętego, On sam namaszcza ciebie krzyżmem zbawienia, abyś włączony do ludu Bożego, wytrwał w jedności z Chrystusem Kapłanem, Prorokiem i Królem na życie wieczne. Dzisiaj odpowiemy sobie co to jest krzyżmo i co oznacza namaszczenie nim?
Krzyżmo jest to mieszanina oliwy z oliwek i balsamu. Używa się go ponadto przy sakramentach: chrztu, bierzmowania, święceń oraz przy uroczystym poświęceniu kościołów i ołtarzy. Kapłan czyniąc olejem krzyżma na czole dziecka wyjaśnia co ten obrzęd oznacza. Jezus Chrystus w czasie swojej działalności miał do spełnienia potrójną misję: Kapłana – oddał swoje życie na krzyżu dla naszego zbawienia oraz ustanowił siedem sakramentów; Proroka – głosił prawdę o Bogu i Jego królestwie, uczył dostrzegać zamysł Boży w wydarzeniach codziennego życia i prawdziwej mądrości, wskazywał na źródło prawdziwego szczęścia i radości; Króla – przez swoje Zmartwychwstanie Chrystus pokazał, że władza nad życiem i śmiercią należy do Boga, że on jest Panem czasu i historii, że to przed nim ma się zginać wszelkie kolano. Namaszczenie krzyżmem podczas chrztu św. oznacza, że każdy ochrzczony ma w tej potrójnej misji Chrystusa swój udział. Jest to zarazem przywilej i obowiązek do spełnienia. Udział w misji prorockiej Chrystusa polega najpierw na poznaniu i przyjęciu Ewangelii, a następnie na głoszeniu nauki Chrystusa wśród swoich bliskich, przyjaciół, sąsiadów, czy współpracowników słowem i przykładem życia. Udział w kapłańskiej misji Chrystusa to przede wszystkim udział w życiu sakramentalnym – zwłaszcza częste przyjmowanie Ciała Pańskiego i formowanie sumienia w sakramencie pokuty, ale także modlitwa indywidualna i rodzinna oraz składanie wszystkich swoich dobrych uczynków, trudów, codziennej pracy i utrapień Bogu jako uwielbienia. Udział wiernych w misji królewskiej polega na służbie – na wzór Chrystusa, który nie przyszedł, aby mu służono lecz aby służyć. Oznacza to, że chrześcijanin powinien mieć wewnętrzną świadomość, że przez uczynki miłości wyświadczane innym ludziom, służy samemu Bogu. Ta służba jest ponadto formą przemieniania rzeczywistości, w której żyje dana osoba, jest budowaniem królestwa dobra, sprawiedliwości, miłości i pokoju.
Słowa wypowiadamy przy namaszczeniu krzyżmem nowoochrzczonego niech będą dla nas przypomnieniem jak wielką misję ma do spełnienia każdy z nas – misję samego Chrystusa.
17. CO OZNACZA OBMYCIE WODĄ? W trakcie chrztu świętego obecnych jest wiele znaków i symboli. Wiele z nich omówiliśmy w poprzednich katechezach. Dziś zastanówmy się nad najważniejszym – polaniu główki dziecka wodą i wypowiedzeniu najważniejszych słów. „ja ciebie chrzczę w Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego”.
Według Katechizmu Kościoła Katolickiego nr 694: Symbolika wody oznacza działanie Ducha Świętego w sakramencie chrztu, ponieważ staje się ona skutecznym znakiem nowego narodzenia; jak nasze pierwsze naturalne narodzenie dokonało się w wodzie, tak woda chrzcielna rzeczywiście oznacza nasze narodzenie do życia Bożego, które jest nam udzielane w Duchu Świętym. "Ochrzczeni w jednym Duchu" zostaliśmy również, napojeni jednym Duchem" (1 Kor 12, 13): Duch jest więc także w sposób osobowy Wodą żywą, która wypływa z boku Chrystusa ukrzyżowanego jak ze swego źródła i która tryska w nas na życie wieczne.
Jezus Chrystus chodząc po Ziemi Palestyńskiej przyjął chrzest z rąk Jana Chrzciciela. Nie musiał tego robić, bo jako Bóg był bez grzechu. Jednak wskazał nam drogę. Jan chrzcił wodą. W Kościele chrzest odbywa się tak samo za pomocą wody. Na początku chrzczono tylko ludzi dorosłych, którzy zanurzali się w wodzie, obmywali się ze starego człowieka, który nie był dzieckiem Bożym. A wychodzili jako ludzie zanurzeni w Chrystusie w jego męce i zmartwychwstaniu. Woda stanowi materię i formę tego sakramentu. Poprzez tę czynność dziecko zostaje zanurzone w śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa, dzięki czemu jest oczyszczone od wszelkiej zmazy grzechu pierworodnego i osobistego i staje się przybranym dzieckiem Boga. Woda chrzcielna nabiera nadprzyrodzonej mocy dzięki modlitwie poświęcenia. W najważniejszej części tej modlitwy kapłan zwraca się do Boga tymi słowami: „Prosimy Cię, Panie, niech przez Twojego Syna zstąpi na tę wodę moc Ducha Świętego, aby wszyscy, przez chrzest pogrzebani razem z Chrystusem w śmierci, z Nim też powstali do nowego życia".
18. DLACZEGO ZAPALANA JEST ŚWIECA? Bardzo wymownym znakiem w liturgii chrzcielnej jest obrzęd wręczenia zapalonej świecy. Celebrans podaje rodzicom lub chrzestnym zapaloną świecę paschalną i mówi do nich: „Przyjmijcie światło Chrystusa”. Następnie ojciec lub chrzestny - zapala świecę chrzcielną swojego dziecka od paschału. W przypadku chrztu dziecka celebrans przypomina rodzicom: „Podtrzymywanie tego światła powierza się wam, rodzice i chrzestni, aby wasze dzieci, oświecone przez Chrystusa, postępowały zawsze jak dzieci światłości, a trwając w wierze, mogły wyjść na spotkanie przychodzącego Pana razem z wszystkimi świętymi w niebie”.
Symbolika światła jest bardzo ważna i czytelna podczas liturgii chrzcielnej. Chcąc ją dobrze zrozumieć trzeba odwołać się do Pisma Świętego. W opisie stworzenia świata pierwszym dziełem Boga było oddzielenie światła od ciemności/Rdz 1,1n/. W psalmach czytamy określenie ”Pan przyodziany światłością”/Ps103,2/, w listach, że „mieszka w niedostępnej światłości” /1Tm 6,16/, że „Bóg jest światłością”/1J 1,5/. Prorocy zapowiadali „wielkie światło” /Iz 4, 20.60/, a starzec Symeon nazwał Chrystusa światłością na oświecenie pogan /por.Łk 2,32/. I sam Zbawiciel nazwał siebie „światłością świata”/J 8,12/. Światło objawia coś z tajemnicy Boga i dlatego jest wszędzie tam, gdzie On się objawia. Pełne światła są obietnice Boga dotyczące przyjścia Mesjasza i powszechnego zbawienia. Nowy Testament przedstawia Chrystusa jako światłość świata, która otwiera niewidomym oczy i głosi dobrą nowinę o królestwie Bożym. Jego słowo staje się światłem dla każdego człowieka, który uwierzy i przyjmie Ewangelię. Wiara w Chrystusa sprawia, że człowiek przechodzi z ciemności życia w grzechu do prawdziwego światła.
Chrześcijanie od najdawniejszych czasów posługują się symboliką światła w odniesieniu do sakramentu chrztu świętego. Starożytność chrześcijańska bardzo często nazywała chrzest „oświeceniem”, a nowoochrzczonych „oświeconymi”. W sakramencie chrztu dokonuje się zanurzenie człowieka w śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa. Człowiek jednoczy się z Chrystusem i razem z Nim przechodzi ze śmierci do życia, czyli z ciemności do światła. Zmartwychwstały Pan obdarza ochrzczonego człowieka nowym wzrokiem wiary i oświeca go światłem Ewangelii. Chrzcielne oświecenie domaga się radykalnej zmiany sposobu życia. Ten, który przyjmuje chrzest staje się dzieckiem światłości.
Świeca chrzcielna zapalana jest od paschału, który symbolizuje obecność Chrystusa Zmartwychwstałego. Oznacza to, że od momentu chrztu całe życie chrześcijanina ma być zespolone z Jezusem Chrystusem. Jedność z Chrystusem wyraża się w słuchaniu Jego słowa, karmieniu się Eucharystią oraz w przyjęciu Jego Ducha. Ochrzczony powinien być świadkiem obecności Chrystusa w świecie. Można powiedzieć, że jest on światłem dla tego świata. Życie chrześcijanina ma się charakteryzować wiarą, nadzieją i miłością. W przypadku chrztu dzieci zapalona świeca wręczona rodzicom i chrzestnym przypomina, że to właśnie oni przyjmują na siebie odpowiedzialne zadanie. Oni mają czuwać i czynić wszystko, aby światło Chrystusa zapalone w dziecku nigdy nie zgasło. Deklarują w ten sposób, że przykładem własnego życia i mądrym oraz roztropnym wychowaniem będą to światło podtrzymywać. W dużej mierze od nich będzie zależało, czy dziecko będzie postępowało jak dziecko światłości i czy wytrwa w wierze tak, aby kiedyś odziedziczyło nagrodę światła wiecznego. 19. CZYM JEST METRYKA CHRZTU? Kompletując dokumenty potrzebne do zawarcia Sakramentu Małżeństwa, bądź później przygotowując swoje dzieci do Sakramentu Eucharystii spotykamy się w kancelarii parafialnej z prośbą o dostarczenie ważnej metryki chrztu. Czym jest ten dokument tak ważny przy przyjmowaniu wyżej wymienionych sakramentów? Najkrócej można powiedzieć, że metryka chrztu - zwana także aktem chrztu - to dokument poświadczający przyjęcie Sakramentu Chrztu. Wystawiany jest on na bieżąco na prośbę osoby zainteresowanej w parafii, w której ta osoba została ochrzczona.
Dokument ten zawiera następujące informacje: Do ważności metryki wymagane jest aby była podpisana przez upoważnioną osobę i zaopatrzona w pieczęcie parafialne. Należy pamiętać, aby data jej wystawienia nie była dłuższa niż 6 miesięcy. Wspomniany okres czasu jest uważany za wystarczający dla zapobiegnięcia bigami, czyli zawarcia kolejnego małżeństwa niezgodnie z prawem.
Metryka jest dowodem Sakramentu Chrztu, który jest warunkiem ważności wszystkich innych sakramentów.
20. JAK DOROSŁY MOŻE BYĆ OCHRZCZONY? Katechizm Kościoła Katolickiego przypomina, że każdy człowiek, który jeszcze nie został ochrzczony, może być ochrzczony. Jedynym wymogiem jest wiara, którą podczas chrztu trzeba wyznać publicznie. Człowiek, który skłania się ku chrześcijaństwu, nie tylko zmienia światopogląd, lecz wchodzi najpierw na drogę katechumenatu – czyli okres przygotowania przez nauczanie – na której to drodze poprzez osobiste nawrócenie przygotowuje się do otrzymania daru chrztu (zob. KKK 1246-1254).
Tertulian mówił: stają się, a nie rodzą chrześcijanie. Człowiek nie rodzi się chrześcijaninem, lecz w odpowiednim czasie przez fakt przyłączenia się do Chrystusa poprzez ponowne narodzenie z „Wody i Ducha Świętego” (J 3, 3.5) staje się chrześcijaninem.
Wtajemniczenie katechumenów dokonuje się stopniowo w społeczności wiernych, którzy przez rozważanie razem z katechumenami bogactwa wiary w Boga i pogłębianie własnego nawrócenia, swoim przykładem prowadzą ich do pełnej współpracy z natchnieniami Ducha Świętego (zob. Obrzędy chrześcijańskiego wtajemniczenia dorosłych s. 19-21).
Wspomniane obrzędy wtajemniczenia uwzględniają stopień duchowego rozwoju ludzi dorosłych, który bywa różnorodny i zależny:
- od wielorakiej łaski Bożej, od ich dobrowolnej z nią współpracy,
- od działalności Kościoła oraz od warunków czasu i miejsca.
Na tej drodze, oprócz okresów poszukiwania i dojrzewania wewnętrznego, istnieją „stopnie", czyli etapy zewnętrzne. Katechumen przebywając je, przechodzi jakby przez bramy lub wstępuje na kolejne stopnie.
a) Pierwszy stopień ma miejsce wówczas, gdy człowiek zaczyna się nawracać i pragnie zostać chrześcijaninem, a Kościół przyjmuje go jako katechumena.
b) Drugi, gdy kandydat pod koniec katechumenatu pogłębiwszy już wiarę, zostaje dopuszczony do bliższego przygotowania do sakramentów.
c) Trzeci, gdy po odpowiednim przygotowaniu przyjmuje sakramenty, przez które staje się chrześcijaninem.
Istnieją zatem trzy stopnie, etapy lub bramy, które we wtajemniczeniu chrześcijańskim należy uważać za szczególnie ważne i doniosłe. Tym trzem stopniom odpowiadają trzy obrzędy liturgiczne. Pierwszy — to obrzęd przyjęcia do katechumenatu, drugi — wybranie kandydatów do chrztu, trzeci — sprawowanie sakramentów.
W Diecezji Sandomierskiej przygotowaniem dorosłych do chrztu zajmuje się Diecezjalne Centrum Katechumenatu w Sandomierzu. O szczegółach związanych z katechumenatem można dowiedzieć się poprzez kontakt z osobami z Centrum lub z duszpasterzami najbliższej parafii, którzy podadzą potrzebne informacje i pomogą w przygotowaniu do sakramentu chrztu.
21. KIM JEST CHRZESTNY ? Funkcja rodziców chrzestnych ma starożytną tradycję i związana jest z wprowadzaniem do wspólnoty wierzących nowych uczniów Chrystusa. W czasie prześladowań w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, za przynależność do wspólnoty chrześcijan groziła śmierć, stąd osoby poręczające za nowo nawróconych swoją osobą i wiarą zaręczały, że ten kto przyjmuje chrzest poznawszy tajemnice wiary oraz wspólnotę, jest godzien zaufania. Chrzestny jako poręczyciel, nie tylko przedstawiał kandydata do chrztu, ale sprawował nad nim pieczę oraz czuwał nad jego przygotowaniem do życia wiarą we wspólnocie Kościoła. Później z owej funkcji osoby wprowadzającej do wspólnoty wyłoniła się rola świadka wiary, który ma pokazywać nowo ochrzczonemu na czym polega pełnia życia z Chrystusem w wierze.
Kościół akceptując wybór matki i ojca chrzestnego, stawia im wysokie wymagania określając je szczegółowo w Kodeksie Prawa Kanonicznego /kan.872 –874/. Do przyjęcia tego zadania może być dopuszczona osoba, która ukończyła 16 lat i przynależy do Kościoła Katolickiego oraz przyjęła sakramenty inicjacji chrześcijańskiej, a więc chrzest, Eucharystię i bierzmowanie, i tym samym prowadzi życie zgodne z wiarą. Chrzestny powinien być wybrany przez rodziców, ich zastępców lub przez szafarza chrztu, by można było dokonać oceny jego kwalifikacji, bowiem winien odznaczać się nienaganną moralnie postawą etyczną, wzorowym życiem i dojrzałością. Chrzestny jest zobowiązany do wspierania rodziców naturalnych w procesie wychowania dziecka i w przekazywaniu wiary. Kodeks Prawa Kanonicznego dopuszcza ewentualność wyboru jednego rodzica chrzestnego lub ochrzczonego niekatolika jako świadka chrztu przy udziale drugiego rodzica chrzestnego spełniającego wymagania określone prawem.
Prawne wymagania dotyczące rodziców chrzestnych stanowią pewne wytyczne. Nie wystarcza dzisiaj bowiem, żeby byli po prostu wierzącymi, którzy w minimalnym stopniu żyją zasadami wiary i są po ludzku przyzwoici. Rodzice chrzestni mają być świadkami wiary, żyjącymi według zasad wiary. Ludźmi, którzy przyjęli Boże obdarowanie płynące z sakramentów chrztu, Eucharystii i bierzmowania, którzy znają uzdrawiającą łaskę sakramentu pokuty, którzy wiedzą, że małżeństwo to komunia osób, którą tworzy siła Bożego obdarowania. Chrzestny świadomy podejmowanych zobowiązań nie ogranicza się tylko do roli obdarowującego materialnymi darami, ale troszczy się o rozwój i dobro duchowe ochrzczonego.
22. CZYM JEST CHRZEST KRWI ? „Kościół zawsze zachowywał głębokie przekonanie, że ci, którzy ponoszą śmierć za wiarę, nie otrzymawszy chrztu, zostają ochrzczeni przez swoją śmierć dla Chrystusa i z Chrystusem. Chrzest krwi, podobnie jak chrzest pragnienia, przynosi owoce chrztu, nie będąc sakramentem”. (KKK 1258)
Męczennicy za wiarę w Chrystusa, umierający bez chrztu z wody, dostępują oczyszczenia z grzechów i wewnętrznego odrodzenia, a tym samym mogą osiągnąć zbawienie. Cierpienie dla Chrystusa, oddanie dla Niego życia wyraża głęboką wiarę i miłość. Przez swoją mękę i śmierć męczennicy upodabniają się do Chrystusa ukrzyżowanego i przez Niego zostają oczyszczeni i uświęceni.
To, że chrzest krwi zastępuję sakrament chrztu świętego wynika z Mt 10.32: „Do każdego więc, który się przyzna do Mnie przed ludźmi, przyznam się i Ja przed moim Ojcem”; i Mt 16,25: „kto straci swe życie z mego powodu, znajdzie je”.
W dużej mierze doktryna chrztu krwi ukształtowała się w czasach pierwszych prześladowań Kościoła jako konsekwencja dużej liczby katechumenów ponoszących męczeństwo. Bardzo szybko zostali oni zaliczeni do tych, o których Pan Jezus powiedział: „kto się przyzna do Mnie wobec ludzi, przyzna się i Syn Człowieczy do niego wobec aniołów Bożych” (Łk 12.8). Zarówno Tertulian, jak i Cyryl Jerozolimski wiążą chrzest wody i krwi z faktem, że z boku ukrzyżowanego Odkupiciela wypłynęły krew i woda. Po tej samej linii idzie Jan Chryzostom: „Nie dziwcie się, że nazwałem męczeństwo chrztem. I w nim bowiem udziela się w pełni obfitości Duch oraz dokonuje się cudowne i zaskakujące zgładzenie grzechów i oczyszczenie duszy. A jak przyjmujący chrzest obmywani są w wodzie, tak męczennicy obmywani są we własnej krwi”. Również nieochrzczone dzieci, umierające dla świadectwa Chrystusa, zaliczają się do grona męczenników, jak zaświadcza liturgia święta świętych Młodzianków męczenników.
Męka Chrystusa działa w chrzcie krwi przez naśladowanie jej. Moc Ducha Świętego działa w chrzcie krwi przez najgorętszy żar miłości i oddania.
Liturgiczna i teologiczna tradycja Kościoła mówiąc o natychmiastowym wejściu męczenników do szczęścia wiecznego, nie wyklucza ich całkowitego oczyszczenia, zarówno z grzechu pierworodnego i z grzechów osobistych, jak i całej doczesnej i wiecznej kary.
Przy chrzcie krwi muszą być spełnione trzy warunki: jest to udręczenie z natury śmiertelne (nie np. zranienie, które w wyniku długiej choroby doprowadza do śmierci); za wiarę, tj. za osobę Chrystusa, religię, w obronie cnoty chrześcijańskiej; cierpliwie znoszone (nie np. z bronią w ręku, w walce).
Św. Tomasz z Akwinu pisał: „Przelanie krwi dla Chrystusa i wewnętrzne działanie Ducha Świętego zwą się chrztem z tego powodu, ponieważ sprawiają skutek chrztu wody. Zaś chrzest wody ma skuteczność od męki Chrystusa i od Ducha Świętego”.
23. JAK CHRZCIĆ DZIECKO W NIEBEZPIECZEŃSTWIE ŚMIERCI ? Wydana po Soborze Watykańskim II księga liturgiczna zawierająca obrzędy chrztu dzieci, oprócz liturgii chrztu udzielanego w kościele przez kapłana lub diakona, posiada także opis celebracji chrztu, który może udzielić każdy człowiek. Rozdział V Obrzędów chrztu dzieci dostosowanych do zwyczajów diecezji polskich nosi tytuł „Chrzest dzieci w niebezpieczeństwie lub w obliczu śmierci, gdy brak kapłana i diakona”.
W niebezpieczeństwie śmierci, gdy brakuje właściwego szafarza sakramentu może ochrzcić każdy człowiek. Takie sytuacje bardzo często zdarzają się w krajach misyjnych oraz w szpitalach. Dlatego wydaje się czymś bardzo ważnym, aby personel medyczny, a zwłaszcza wierzący lekarze i pielęgniarki, potrafili udzielić sakramentu chrztu w obliczu śmierci dziecka. Tę umiejętność powinni posiąść wszyscy wierzący rodzice. Warto zatem poznać tę możliwość udzielania chrztu w określanej jako niebezpieczeństwo śmierci.
Pierwszą i podstawową sprawą jest wzbudzenie w sobie intencji spełnienia tego, co czyni i naucza Kościół w odniesieniu do sakramentu chrztu. Następnie stosuje się obrzęd skrócony udzielania chrztu w niebezpieczeństwie śmierci. W takiej sytuacji odmawia się najpierw wyznanie wiary (może to być Skład Apostolski) i następnie polewa dziecko wodą, wypowiadając formułę chrztu: „N., ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”. W niektórych okolicznościach można opuścić nawet wyznanie wiary. Rubryki liturgiczne zalecają, aby w miarę możliwości udzielać chrztu w niebezpieczeństwie bliskiej śmierci, w obecności jednego lub dwóch świadków.
Potem rodzice otrzymują zaświadczenie o chrzcie w szpitalu, które będzie potrzebne w parafii pochodzenia dziecka. Dziecko zostaje wpisane w księgę chrztów w swojej rodzinnej parafii, a obrzędy, których nie było w szpitalu zostają uzupełnione na Mszy świętej w parafii, po uprzednim umówieniu z księdzem proboszczem.
Należy pamiętać jednak, że gdy jest udzielony taki chrzest (tzw. chrzest z wody) to, gdy niebezpieczeństwo minie należy go uzupełnić w kościele o takie elementy jak: znak krzyża, egzorcyzmu, namaszczenia Krzyżmem świętym, nałożenie białej szaty, przekazanie światła i błogosławieństwo. I tego może dokonać tylko szafarz zwyczajny.
Gdy wierzący rodzice chrzczą swe umierające dziecko, to wyznają wiarę w Boga, który w Jezusie Chrystusie daje wieczne życie, i wprowadzają je do wspólnoty, która w Jezusie Chrystusie łączy żywych i umarłych.
Gdy zastosowano skrócony obrzęd chrztu, bywa tak w sytuacji bezpośredniego niebezpieczeństwa utraty życia, a więc szafarz, opuszczając inne obrzędy, polał jedynie głowę dziecka wodą i wypowiedział formułę chrzcielną, dziecko jest ważnie ochrzczone. Zaś w wypadku wczesnej śmierci staje bez grzechu przed Panem Bogiem.
24. CZYM JEST CHRZEST PRAGNIENIA ? „Kto uwierzy i przyjmie chrzest, będzie zbawiony” — czytamy w Ewangelii św. Marka (16,16). Tradycja chrześcijańska głosi, że chrzest, jako wyraz wiary jest konieczny do zbawienia.
Wielu ludzi jednak nie przyjmuje chrztu, nie poznaje Chrystusa i Jego Ewangelii. Czy zatem nie mają oni szans na zbawienie, skoro „Bóg pragnie, by wszyscy ludzie zostali zbawieni i doszli do poznania prawdy” (l Tm 2,4)? W odpowiedzi na to pytanie tradycja chrześcijańska mówi nam o chrzcie pragnienia. Zdarzało się w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, że katechumeni, tzn. ludzie, którzy uwierzyli, lecz dopiero przygotowywali się do chrztu, umierali lub ginęli w prześladowaniach, zanim zostali ochrzczeni. Już wtedy wierzono, że dzięki swej wierze i miłości zostali zbawieni. Rolę chrztu spełniało jego pragnienie.
Katechizm Kościoła Katolickiego naucza: „Jeśli chodzi o katechumenów, którzy umierają przed chrztem, ich wyraźne pragnienie przyjęcia tego sakramentu, połączone z żalem za grzechy i z miłością, zapewnia im zbawienie, którego nie mogli otrzymać przez sakrament” /KKK 1259/.
Człowiek wprowadzony w chrześcijaństwo, który zyskał pełne przekonanie o jego prawdzie, ma obowiązek wyznać swoją wiarę przyłączając się do wspólnoty wyznawców Chrystusa, czyli przyjąć chrzest. Taki obowiązek oczywiście nie dotyczy tych, którzy w ogóle nie zetknęli się z chrześcijaństwem, a w każdym razie nie na tyle, by wezwanie do wiary w Chrystusa stało się sprawą ich sumienia. Czy zatem nie mają szans na zbawienie? Wyrażenie „chrzest pragnienia” znaczy to samo, co pragnienie chrztu i stanowi też odpowiedź na pytanie o ostateczny los ludzi nieochrzczonych. Możliwość zbawienia polega wówczas na tym, by człowiek szukał Boga, by szukał Prawdy i Dobra tak, jak w okolicznościach jego życia wskazuje mu własne sumienie. Wierność sumieniu, to znaczy temu, co człowiek szczerze uważa za moralny obowiązek, jest pragnieniem spełnienia tego, czego żąda od człowieka Bóg: jest drogą zbawienia. Tę wierność nazywa się chrztem pragnienia. (por.liturgia.wiara.pl/doc/420721.Chrzest/3)
25. KTO MOŻE BYĆ CHRZESTNYM ? Bardzo często pojawiają się pytania kto może zostać chrzestnym. Kodeks Prawa Kanonicznego stawia chrzestnym następujące wymagania:
1. Chrzestny powinien zostać wyznaczony do tego zadania, chcieć to zadanie podjąć oraz posiadać do tego odpowiednie kwalifikacje. Trzeba tutaj pamiętać, że zadaniem chrzestnego jest przede wszystkim pomoc osobie ochrzczonej w prowadzeniu życia zgodnego z wyznawaną wiarą. Warto przed przyjęciem na siebie takiego zobowiązania zadać sobie pytanie czy podołam wypełnić ten obowiązek?
2. Chrzestny powinien mieć ukończone 16 lat jednak od tego wymogu Biskup lub Proboszcz może uczynić wyjątek ze względu na ważną przyczynę.
3. Osoba mająca pełnić funkcję chrzestnego musi być katolikiem, bierzmowanym, który przyjął sakrament Eucharystii oraz musi prowadzić życie zgodne z wiarą. Od tej zasady nie może być wyjątku. Warto pamiętać, że osoby, które nie uczestniczą w życiu sakramentalnym lub wypowiadają się przeciw wierze nie mogą pełnić funkcji rodziców chrzestnych. Nie mogą być chrzestnymi również osoby, które żyją w konkubinacie lub są związane małżeństwem tylko cywilnym bez względu na przyczynę trwania takiej sytuacji.
4. Chrzestni muszą być ponadto wolni od kar kościelnych. Chrzestnymi nie mogą być również rodzice dziecka.
Coraz częściej pada pytanie czy może być dwóch ojców chrzestnych lub dwie matki chrzestne. Trzeba powiedzieć, że Kodeks Prawa Kanonicznego przewiduje, że może być jeden chrzestny, jedna chrzestna lub dwoje chrzestnych. Oznacza to, że w wypadku kiedy jest dwoje chrzestnych muszą być to mężczyzna i kobieta.
Osoba wyznaczona przez rodziców dziecka na chrzestnego powinna udać się do kancelarii parafialnej w miejscu zamieszkania i tam poprosić o zaświadczenie potwierdzające, iż może ona pełnić funkcję ojca lub matki chrzestnej. W kancelarii można również poprosić o wyjaśnienie wszelkich wątpliwości związanych z pełnieniem obowiązków rodzica chrzestnego.
Przy wyborze chrzestnych rodzice powinni kierować się przede wszystkim ich wiarą i
praktykowaniem życia chrześcijańskiego.
26. JAK DOPEŁNIĆ CHRZEST Z WODY ? Może się zdarzyć, że w niebezpieczeństwie śmierci dziecko zostało ochrzczone przez świeckiego szafarza w domu lub w szpitalu i potem odzyskało zdrowie. Co należy zrobić w takiej sytuacji? We wcześniejszej praktyce, kiedy rodzice przynosili do kościoła dziecko już ochrzczone prywatnie w domu lub w szpitalu w niebezpieczeństwie śmierci, kapłan dokonywał tak zwanego „uzupełnienia lub dopełnienia obrzędu chrztu”. Obrzęd ten, poza opuszczeniem aktu chrztu i niewielkimi zmianami w tekstach modlitewnych, niczym się nie różnił od zwykłego obrzędu chrztu. Można było odnieść wrażenie, że chrzest udzielany w niebezpieczeństwie śmierci był jakby mniej skuteczny.
W nowej księdze liturgicznej „Obrzędy chrztu dzieci” opracowanej po liturgicznej reformie Soboru Watykańskiego II nie ma już mowy o „uzupełnieniu obrzędu chrztu”, ale o „przyniesieniu do kościoła dziecka już ochrzczonego”. Struktura tego obrzędu jest podobna do liturgii chrztu udzielanego w kościele, a poszczególne gesty i modlitwy wyraźnie podkreślają, że dziecko jest już ochrzczone i włączone do wspólnoty ludu Bożego. W pierwszej części obrzędu, rodzice odpowiadają na pytanie o imię dziecka oraz wyjaśniają, że przynieśli swoje dziecko do świątyni, aby parafia dowiedziała się, że dziecko zostało przyjęte do Kościoła. Mogą też powiedzieć, że ich dziecko jest już chrześcijaninem lub że zostało już ochrzczone. Następnie kapłan przypomina rodzicom i chrzestnym o ich obowiązkach wynikających z faktu chrztu ich dziecka. Po deklaracjach rodziców i chrzestnych, że są świadomi chrzcielnych obowiązków, kapłan dziękuje Bogu za włączenie dziecka do wspólnoty Kościoła i wraz z rodzicami i chrzestnymi czyni znak krzyża na głowie dziecka.
Liturgia słowa odbywa się tak jak w liturgii chrzcielnej celebrowanej w kościele. Tworzą ją czytania biblijne, homilia, modlitwa powszechna i litania do świętych. Tę cześć obrzędu kończy modlitwa dziękczynno-błagalna. Motywem dziękczynienia zanoszonego do Boga jest opieka opatrzności Bożej, jakiej dziecko doznało w chorobie oraz łaska zbawienia udzielona mu w sakramencie chrztu. Jednocześnie Kościół prosi Boga o opiekę nad dzieckiem w niebezpieczeństwach życia doczesnego oraz w walce o osiągnięcie Królestwa Bożego.
Bezpośrednio po tej modlitwie celebruje się tak zwane obrzędy wyjaśniające, czyli namaszczenie olejem Krzyżma Świętego, włożenie białej szaty i wręczenie zapalonej świecy. Na zakończenie, przechodzi się do ołtarza, gdzie odmawiana jest Modlitwa Pańska i przyjęcie uroczystego błogosławieństwa.
Należy zauważyć, że obrzęd ten jest dostosowany do rzeczywistej sytuacji dziecka już ochrzczonego. Nie ma mowy o powtarzaniu czy uzupełnianiu chrztu, gdyż Chrzest udzielony w szpitalu lub w domu w niebezpieczeństwie śmierci jest ważny i przynosi dziecku te same konsekwencje, co chrzest udzielony w kościele.
27. JAKA JEST FORMUŁA CHRZTU ? Od najdawniejszych czasów, Kościół idąc za wskazaniami Chrystusa „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego (Mt 28, 19) przyjmując nowych członków do swojej wspólnoty używa tej właśnie formuły.
Jednak na samym początku dziejów Kościoła wszystkich, którzy chcieli zostać włączeni do rodziny wyznawców Chrystusa chrzczono w imię Jezusa Chrystusa lub w Imię Pana Jezusa (Dz. 2, 38; 8,16; 10,48; 19, 5; 1 Kor 6, 11). Chrzest przyjęty w to imię sprawia, że ochrzczony należy do Jezusa i jest z Nim wewnętrznie zjednoczony. Jest to główny skutek chrztu. Przedstawiany jest on w różny sposób. Ten który został ochrzczony przyodziewa się w Chrystusa i stanowi jedno z Nim (Gal 3, 27). Również ci wszyscy, którzy przyjmują chrzest w Imię Jezusa są zjednoczeni między sobą (Gal 3,28). Od momentu chrztu wierzący stanowią z Chrystusem jednego Ducha (1 Kor 6, 17).
Formuła ja ciebie chrzczę w Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego, jest formułą trynitarną. Najprawdopodobniej została wprowadzona, kiedy w Kościele oficjalnie zatwierdzono naukę biblijną o Trójcy Świętej. Wywodzi się ta formuła z tekstu Ewangelii św. Mateusza. Jest doskonałą wymową myśli, że przyjmujący chrzest jednoczy się z Synem, ale równocześnie z dwiema pozostałymi osobami Trójcy Świętej. Chrzest otrzymuje się w Imię Pana Jezusa i przez Ducha Bożego (1 Kor 6, 11). Ten który, został ochrzczony staje się świątynią Ducha Świętego oraz przybranym synem Ojca. Przez chrzest stajemy się także braćmi i współdziedzicami Chrystusa, z którym dzielimy tu na ziemi w sposób szczególny Jego życie i jesteśmy przeznaczeni do udziału w Jego chwale (Rz 8,2; Ef 2, 6).
28. DLACZEGO CHRZCI SIĘ DZIECI ? W rozmowach z niektórymi chrześcijanami często słyszymy stwierdzenie, że dziecko powinno samo wybrać sobie wiarę, którą będzie wyznawało i rodzice nie powinni podejmować takiej decyzji za swoje dzieci.
Tymczasem już w Dziejach Apostolskich czytamy, że niektórzy przyjmowali chrzest z całym domem. Do takich osób należy zaliczyć chociażby Lidię i strażnika więzienia w Filippi (zob. Dz 16). Wyrażenie z całym domem oznacza, że chrzest przyjęli wszyscy tam mieszkający, a zatem również i małe dzieci. Również w kolejnych wiekach, obok osób nawracających się z pogaństwa i przyjmujących chrzest jako dorośli, coraz częściej chrzczono małe dzieci, przyjmując wiarę rodziców jak gwarancję, że dziecko będzie na miarę swojego wieku i możliwości poznawało naukę Jezusa Chrystusa. Mimo tego, niestety, istnieje grupa rodziców, którzy oświadczają, że nie będą zmuszali swoich dzieci do przyjmowania chrztu i pozwolą im wybrać religię, kiedy już będą dorosłe. Taka postawa nie świadczy jednak o szacunku wobec dziecka, ale o tym, że wiara rodziców jest słaba, że tej wiary w ogóle sobie nie cenią, bo najczęściej ci sami rodzice nie czekają aż dziecko dorośnie, tylko sami wysyłają je do przedszkola, wybierają mu szkołę podstawową, potem gimnazjum, zapisują na różne kursy, wcale nie pytając czy dziecko ma na to ochotę.
W jednej z katechez słyszeliśmy co nam daje sakrament chrztu. Rodzice, którzy z powodu swojej słabej wiary nie decydują się na chrzest dzieci wyrządzają im wielką krzywdę, ponieważ w ten sposób uniemożliwiają im wielką zażyłość z Chrystusem jaką daje przyjmowanie Komunii Świętej. Następnie zaś przez brak sakramentalnej spowiedzi utrudniają im kształtowanie sumienia. A to tylko niektóre z darów jakich dziecko zostaje pozbawione. Trzeba również pamiętać, że udzielenie sakramentu chrztu małemu dziecku ma ponadto wymiar symboliczny. Chrzest niemowląt pokazuje, że miłość Boga do człowieka jest darem w żaden sposób niezasłużonym i niewypracowanym, a także przypomina nam, że wiara jest nie tylko sprawą prywatną danej osoby, ale wyrasta z wiary całego Kościoła.
Jeżeli spotykamy rodziców, którzy przyjmują postawę taką, jak opisana na początku tej katechezy, to naszym zadaniem jest zwrócić im uwagę, że nie powinni pod pozorem troski o wolność wyboru dziecka szukać usprawiedliwienia dla słabości swojej wiary, ale powinni na nowo odkryć, że wiara dla człowieka jest wspaniałym skarbem, którym powinien się dzielić zwłaszcza z najbliższymi. Takie dzielenie się jest wypełnieniem Chrystusowego wezwania z Ewangelii św. Mateusza: Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Co za tym idzie jest źródłem szczęścia nie tylko dla tego, kto wiarę otrzymuje, ale i dla tego, kto się tą wiarą dzieli.
Dziecko i tak w pewnym momencie swojego życia będzie musiało samo odpowiedzieć Chrystusowi w sposób wolny i świadomy – czy chce być Jego uczniem, ale to w żaden sposób nie zwalnia rodziców od odpowiedzialności za ukazanie prawdy, że wiara jest dla nich prawdziwym skarbem – drogocenną perłą, której odkrycie nadaje życiu głęboki sens.
29. JAK WYGLĄDAŁ SAKRAMENT CHRZTU ŚWIĘTEGO W STAROŻYTNOŚCI ? Sakrament Chrztu nie jest oryginalnym obrzędem charakterystycznym tylko dla religii chrześcijańskiej. W antycznych religiach istniały sakralne obmycia i kąpiele. Polegały na obmyciu lub pełnym zanurzeniu czyli kąpieli w źródle lub innym zbiorniku wodnym. Pierwszym chrztem w rozumieniu chrześcijańskim był oczywiście chrzest Jezusa ponieważ mamy tu najważniejsze elementy: 1) kąpiel dla odpuszczenia grzechów, 2) obecność Ducha Świętego i 3) ogłoszenie Synostwa Bożego. Jezus dając nakaz: Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego wyraził swoją wolę, aby każdy człowiek miał udział w tym obmyciu.
Najstarsze teksty o udzielaniu chrztu są już w Dziejach Apostolskich. Szczegółowa instrukcja chrztu znajduje się w najstarszym po Biblii dokumencie z przełomu I/II wieku: A zaś co do chrztu chrzcijcie w ten sposób: wszystko to wymawiajcie i chrzcijcie: w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego; w wodzie bieżącej. Jeśli zaś nie ma wody bieżącej, chrzcij w innej wodzie. A jeśli nie możesz w zimnej, tedy w ciepłej. Jeśli zaś nie masz ani jednej, ani drugiej, wylej trzykrotnie wodę na głowę: w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Przed chrztem zaś niech poszczą chrzciciel i chrześniak i inni, którzy mogą. [Didache]
Przygotowanie do chrztu miało potrójny charakter: 1) zapoznanie się z Ewangelią, 2) nauka życia chrześcijańskiego i 3) bezpośrednie przygotowanie przez post, modlitwy i czuwania. Ważne było porzucenie zawodów niezgodnych z chrześcijaństwem. Zajmujący się magią, astrologią, wróżbami, uprawiający nierząd czy niektóre zdegenerowane formy sportu (np. gladiatorzy) musieli zmienić zawód, bo inaczej nie byli dopuszczani do chrztu. Chrztu udzielał zwykle biskup o każdej porze roku, czy dnia, jednak najbardziej właściwymi dniami były Wielkanoc i niedziela Zesłania Ducha Świętego. Za czasów apostolskich chrztu udzielano w każdym miejscu, ale z czasem zaczęto budować przy kościołach specjalne pomieszczenia - baptysteria, w których był odpowiednio duży zbiornik wody. Sam obrzęd chrztu po wejściu do wody obejmował wyrzeczenie się szatana i wszystkich jego spraw, następnie wyznawano wiarę – po każdej odpowiedzi „wierzę” zanurzano w wodzie. Po wyjściu z wody miało miejsce namaszczenie całego ciała, bierzmowanie, wypicie mleka z miodem na znak czasów mesjańskich oraz Msza Święta. Ciekawostką jest fakt, że nowoochrzczeni przez tydzień mieli powstrzymywać się przed zwykłymi kąpielami.
30. CZYM JEST SAKRAMENT BIERZMOWANIA ? W ubiegłą niedzielę zakończyliśmy rozważania dotyczące sakramentu chrztu świętego. Dzisiaj rozpoczynamy cykl katechez przybliżających drugi z siedmiu sakramentów-bierzmowanie.
Sakrament bierzmowania wraz z chrztem i Eucharystią należy do „sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego” (KKK 1285). Nazwa pochodzi od bierzma – czyli belki podtrzymującej strop Kościoła. Nazywany jest także sakramentem dojrzałości chrześcijańskiej ponieważ w Kościele katolickim przyjęcie tego sakramentu związane jest z przejściem od dzieciństwa do wieku młodzieńczego i otrzymaniem darów Ducha Świętego dzięki którym wierzący jeszcze ściślej łączy się ze wspólnotą Kościoła.
Pismo święte wymienia siedem darów Duch Świętego: dar mądrości, dar rozumu, dar rady, dar umiejętności, dar męstwa, dar pobożności i dar bojaźni Bożej. Podobnie jak chrzest, także bierzmowanie wyciska na duszy duchowy znak, niezatarty „charakter”, dlatego przyjąć ten sakrament można tylko jeden raz.
Moc Ducha Świętego, która działa w sercu bierzmowanego, uzdalnia go i zobowiązuje do głoszenia i bronienia wiary, także do świadczenia o niej w codziennym życiu. Przywołując słowa Ewangelii św. Mateusza można powiedzieć, że przyjmujący sakrament bierzmowania ma być „solą ziemi i światłem świata” (Mt 5, 13-14).
Wiara, że w sakramencie bierzmowania udzielane są dary Ducha Świętego, rodzi pytanie o to, cóż więcej człowiek odrodzony i powołany do życia z Bogiem w sakramencie chrztu może jeszcze otrzymać od swego Pana? Kościół wyjaśnia, że o ile w sakramencie chrztu Duch Święty przychodzi do człowieka jako Boże życie, to w sakramencie bierzmowania zstępuje jako „Energia” – Moc Boża. Moc ta udziela mu darów niezbędnych do tego, by mieć w sobie dość siły do zmagania się ze złem oraz prowadzenia życia godnego człowieka przepełnionego wiarą w kochającego go Boga.
31. KIEDY UDZIELANY JEST SAKRAMENT BIERZMOWANIA ? Zapewne niejednokrotnie zastanawialiśmy się jaki wiek jest najbardziej odpowiedni do przejęcia sakramentu bierzmowania. Obecnie w naszej diecezji sakramentu bierzmowania udziela się najczęściej w trzeciej klasie gimnazjum.
Kodeks Prawa Kanonicznego stwierdza, że bierzmowanie może przyjąć ten kto jest ochrzczony i jeszcze nie był bierzmowany. Aby przyjęcie sakramentu bierzmowania było godziwe, kandydat musi ponadto spełnić następujące warunki: musi być odpowiednio pouczony, właściwie dysponowany oraz powinien być w stanie odnowić przyrzeczenia chrzcielne. Pierwszy warunek przypomina nam, że dojrzała wiara domaga się odpowiedniego poziomu wiedzy o Bogu, Kościele, człowieku i jego relacji do Boga. Bez tej wiedzy niemożliwe jest budowanie dojrzałej relacji z Bogiem, czy też przejęcie odpowiedzialności za własną wiarę. Z tego powodu kandydaci do bierzmowania są pouczani o prawdach wiary podczas katechezy w szkole oraz podczas spotkań formacyjnych przy parafii. Właściwa dyspozycja oznacza, że kandydat powinien oprócz odpowiedniej wiedzy, posiadać określone przymioty moralne oraz spełniać praktyki religijne bez których budowanie relacji z Bogiem jest niemożliwe. Oznacza to, że bierzmowany powinien, oprócz modlitwy osobistej, trwać w stanie łaski uświęcającej, uczestniczyć w niedzielnej i świątecznej Mszy św. oraz w nabożeństwach, a także regularnie korzystać z sakramentu pokuty i pojednania. Trzeci warunek, jakim jest możność odnowienia przyrzeczeń chrzcielnych, uświadamia nam, że przyjmujący sakrament bierzmowania powinien sam, świadomie zdecydować o tym, że chce swoje życie budować w oparciu o Chrystusa. Warto zauważyć, że nawet jeśli kandydat osiągnie odpowiedni wiek, a nie spełnia wymienionych warunków, to nie może przyjąć sakramentu bierzmowania godziwie. Z słusznych przyczyn sakrament bierzmowania może być udzielony również osobie młodszej.
Należy również zwrócić uwagę, że Kodeks Prawa Kanonicznego obowiązkiem troski o właściwe przygotowanie do przyjęcia sakramentu bierzmowania, obarcza w pierwszej kolejności rodziców, a dopiero później duszpasterzy.
32. JAK ROZWIJAŁA SIĘ PRAKTYKA UDZIELANIA SAKRAMENTU BIERZMOWANIA ? Sakrament Wtajemniczenia chrześcijańskiego – bierzmowanie od początku chrześcijaństwa udzielany był zaraz po chrzcie. Jednak obrzędy chrztu zajmowały wiele czasu, a w późniejszym czasie zaczęto chrzcić, także dzieci wiec odłączono ten sakrament od chrztu świętego. Nie rozwijano, też jakoś szczególnie obrzędowości, bo zazwyczaj bierzmowanie udzielane było większej grupie ludzi. Dzieje Apostolskie opisują dwa bardzo znamienne fakty. Do Samarii przybywa diakon Filip i głosi jej mieszkańcom Chrystusa, tych zaś, którzy uwierzyli jego przepowiadaniu, chrzci w imię Jezusa Chrystusa. Gdy Apostołowie w Jerozolimie usłyszeli, że Samaria przyjęła słowo Boże, wysłali do nich Piotra i Jana. Ci po swym przybyciu modlili się nad nimi, aby modli otrzymać Ducha Świętego. Na żadnego z nich bowiem jeszcze nie zstąpił. Byli jedynie ochrzczeni w imię Pana Jezusa. Potem wkładali na nich ręce, a oni otrzymywali Ducha Świętego.
W bardzo podobny sposób udzielał Ducha Świętego Apostoł Paweł, który przybył w podróży misyjnej do Efezu. Po zetknięciu z grupą uczniów Jana Chrzciciela skłania ich do przyjęcia chrztu w imię Pana Jezusa a następnie wkłada na nich ręce, aby zstąpił na nich Duch Święty i mogli prorokować i mówić w różnych językach.
Pisarze wczesnochrześcijańscy w II i III wieku wyróżniają następujące elementy bierzmowania: modlitwa o Ducha Świętego, nakładanie rąk i namaszczenie olejem, znak krzyża na czole i pocałunek pokoju. Szafarzami sakramentu byli Apostołowie, a potem ich następcy - biskupi. Od IV w. zdarza się coraz częściej, że bierzmowania nie udzielano w związku z chrztem, ale oddzielnie. Wpływał na to rozwój sieci parafialnej i praktyka chrztu dzieci. W parafiach wiejskich chrztu udzielali kapłani i diakoni.
Nowoochrzczeni udawali się do siedziby biskupa w mieście, by tam z jego rąk otrzymać bierzmowanie, lub też czekali na przyjazd biskupa do parafii. Św. Hieronim w 382 r. pisał: "Taki jest zwyczaj kościołów, że biskup wyjeżdża ażeby wzywając Ducha Świętego włożyć ręce na tych, którzy z dala od miast większych ochrzczeni byli przez kapłanów i diakonów".
Od X - XI w. skracano czas między urodzeniem a chrztem, tym samym bierzmowanie odłączono definitywnie od chrztu. Od XIII w. podkreślano coraz bardziej charakter tego sakramentu, jako umocnienie do walki ze złem i przesunięto wiek przystępujących do bierzmowania na 7. rok życia. Jeżeli byli bierzmowani starsi - od 12 r. życia, obowiązywała spowiedź, jako warunek godnego przyjęcia sakramentu. Świadkami bierzmowania do IX w. byli rodzice chrzestni, potem przyjmującemu ten sakrament towarzyszył osobny świadek bierzmowania.
W Polsce przyjął się zwyczaj, że bierzmowani przyjmują nowe imię. Miejscem udzielania sakramentu był Kościół, szafarzem był zawsze biskup, w wyjątkowych sytuacjach sakramentu bierzmowania udzielali prezbiterzy, jednak w tej sytuacji potrzebne było zezwolenie biskupa. W średniowieczu w czynnościach obrzędowych zachodzą drobne zmiany, tzn. nakładanie rąk i namaszczanie krzyżmem zostało połączone w jedna czynność. Dołączono do tego błogosławieństwo końcowe i biskup wymierzał bierzmowanemu policzek. Pochodzenie tego gestu może być nawiązaniem do pasowania na rycerza. Bierzmowanie jest święceniem chrześcijanina na rycerza Chrystusa.
33. CZYM JEST DOJRZAŁOŚĆ CHRZEŚCIJAŃSKA W Kościele zachodnim udziela się bierzmowania jako „sakramentu dojrzałości chrześcijańskiej” młodym ludziom, którzy zostali ochrzczeni jako dzieci i w których imieniu wyznanie wiary odmówili wówczas rodzice i chrzestni. W okresie kiedy zaczynają żyć i działać na własną odpowiedzialność, mają możliwość przyznania się osobiście do wspólnoty wiary, w której zostali ochrzczeni.
Katechizm wyjaśnia, że „kandydat do bierzmowania, który osiągnął wiek używania rozumu, powinien złożyć wyznanie wiary, być w stanie łaski i mieć intencje przyjęcia tego sakramentu. Powinien też być przygotowany do podjęcia zadania ucznia i świadka Chrystusa we wspólnocie Kościoła oraz w sprawach doczesnych” (KKK 1319).
Dojrzałość chrześcijańska oznacza, że bierzmowany bierze udział: Dojrzały chrześcijanin apostołuje, czyli troszczy się nie tylko o swoje zbawienie, ale także o zbawienie bliźnich. Czyni to przykładem własnego życia, przez pouczające słowa, modlitwę, dobre uczynki, a także przez cierpienie i ofiarę. Chrześcijanin jest więc apostołem wszędzie tam, gdzie spotyka się z bliźnimi.
34. KTO MOŻE UDZIELIĆ SAKRAMENTU BIERZMOWANIA ? W Dziejach Apostolskich czytamy: „Kiedy Apostołowie w Jerozolimie dowiedzieli się, że Samaria przyjęła słowo Boże, wysłali do niej Piotra i Jana, którzy przyszli i modlili się za nich, aby mogli otrzymać Ducha Świętego. Bo na żadnego z nich jeszcze nie zstąpił. Byli jedynie ochrzczeni w imię Pana Jezusa. Wtedy więc wkładali Apostołowie na nich ręce, a oni otrzymywali Ducha Świętego” (Dz 8,14-17).
Chrześcijaństwo ma dwie tradycje udzielania sakramentu bierzmowania, wschodnią i zachodnią. Na wschodzie szafarzem jest zazwyczaj kapłan, który chrzci, a następnie udziela bierzmowania podczas jednej i tej samej celebracji. Czyni to jednak przy użyciu krzyżma świętego poświęconego przez patriarchę lub biskupa, co wyraża jedność apostolską Kościoła, z którym więź zostaje umocniona przez sakrament bierzmowania /KKK 1312/.
W Kościele Zachodnim, w obrządku łacińskim - zwyczajnym szafarzem bierzmowania jest biskup, o czym czytamy w Katechizmie Kościoła Katolickiego, Kodeksie Prawa Kanonicznego oraz Konstytucji dogmatycznej o Kościele Soboru Watykańskiego II (por. KKK 1312, por. KPK, kan. 882; por. KK 26). Biskupi są następcami Apostołów, otrzymali pełnię sakramentu święceń, co sprawia, że udzielanie przez nich sakramentu bierzmowania wyraźnie oznacza, że jednym z jego skutków jest ściślejsze zjednoczenie bierzmowanych z Kościołem, z jego apostolskimi początkami i jego posłaniem świadczenia o Chrystusie /KKK 1313/.
Prawo kanoniczne przewiduje jednak sytuację udzielenia sakramentu bierzmowania przez kapłana za zgodą biskupa z powodu ważnych okoliczności /por. KPK 884/. Sytuacją nadzwyczajną jest niebezpieczeństwo śmierci w jakim może znaleźć się chrześcijanin, wtedy powinien udzielić bierzmowania proboszcz lub każdy kapłan /por. KKK 1313-1314; por. KPK 883 –884/. Kościół pragnie, by żaden członek wspólnoty, nie odchodził z tego świata bez ubogacenia Duchem Świętym i darem pełni Chrystusa.
35. CO OZNACZA SŁOWO "BIERZMOWANIE" I JAKIE SĄ INNE NAZWY TEGO SAKRAMENTU ?
Słowo bierzmowanie oznacza sakrament, w którym Duch Święty umacnia Chrześcijanina, aby wiarę swoją mężnie wyznawał, bronił i według niej żył. Informuje nas o tym łacińska nazwa confirmatio baptismo. Confirmatio oznacza potwierdzenie, umocnienie, wzmocnienie, ugruntowanie, dodanie odwagi.
Nazwa ,,bierzmowanie” pochodzi od staropolskiego słowa ,,bierzmo”. Jest to tram albo belka podtrzymująca związanie dachu. Dzisiaj takie belki, często pięknie rzeźbione, spotykamy jeszcze w chatach góralskich. Są to tzw. sosręby. Tak jak belka-bierzmo podtrzymuje związanie dachu, tak Sakrament Bierzmowania podtrzymuje i umacnia naszą wiarę.
Katechizm Kościoła Katolickiego (1285) podaje, że Sakrament Bierzmowania wraz z Chrztem i Eucharystią należy do „sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego”, którego jedność powinna być zachowywana. Należy zatem wyjaśniać, że przyjęcie tego sakramentu jest konieczne jako dopełnienie łaski Chrztu. Istotnie, przez sakrament bierzmowania (ochrzczeni) jeszcze ściślej wiążą się z Kościołem, otrzymują szczególną moc Ducha Świętego i w ten sposób jeszcze mocniej zobowiązani są, jako prawdziwi świadkowie Chrystusa, do szerzenia wiary słowem i uczynkiem oraz do bronienia jej. Z tego fragmentu niejako wynikają inne nazwy Sakramentu Bierzmowania.
Przyjęcie sakramentu dopełnienia, jak bywa też nazywane Bierzmowanie, doskonali łaskę otrzymaną w czasie Chrztu świętego. Sakrament Bierzmowania jest przedłużeniem i wypełnieniem zobowiązania płynącego z tego sakramentu. Jest jego umocnieniem i stanowi z sakramentem Chrztu całość do pełnego członkostwa w Kościele Chrystusowym. Umacnia więź z Chrystusem, podkreśla, że naszym Ojcem jest sam Bóg. Dzięki darom Ducha Świętego doznajemy pomnożenia cnót, które mają wskazywać nam, jakimi wartościami należy się kierować.
Sakrament Bierzmowania jest nazywany sakramentem dojrzałości chrześcijańskiej. Zakłada on bowiem i umacnia dojrzałość jednak jej nie powoduje. Przyjmując go potwierdzamy swą wiarę i przynależność do Kościoła. Jako sakrament dojrzałości duchowej daje szczególną siłę do wytrwania w powołaniu chrześcijańskim i apostolskim, nakłada na chrześcijanina obowiązek mężnego wyznawania wiary i troski o zbawienie świata.
Bierzmowanie nazywamy Sakramentem Ducha Świętego, bowiem to Duch Święty zstępuje na nas udzielając nam swoich darów, które my poprzez nasz duchowy rozwój winniśmy wykorzystywać. Otrzymujemy dary, które tak jak rośliny powinny być pielęgnowane, by nie uschły i nie obumarły, ale wzrastały i pomagały nam szczęśliwie żyć w dążeniu do wiecznej radości.
Udzielany nam przez zmartwychwstałego Chrystusa w Sakramencie Bierzmowania Duch Święty, nie tylko uświęca nas wewnętrznie, ale napełnia mocą. Stąd też wywodzi się kolejna nazwa - sakrament umocnienia, dawany po to abyśmy - jak pierwsi uczniowie Jezusa - działali apostolsko w świecie, przyczyniając się do rozszerzania Kościoła. Apostołowie Chrystusa, napełnieni Jego Duchem, z wielką odwagą głosili Ewangelię, nie zważając na grożące im niebezpieczeństwa. Duch Święty pomagał przezwyciężyć uczucie strachu i szerzyć z odwagą naukę Chrystusa. Swej mocy udziela On nam w sakramencie chrztu, a przede wszystkim umacnia - w Sakramencie Bierzmowania. Otrzymanej od Ducha Chrystusowego mocy nikt nie powinien w sobie tłumić. Kiedy mamy wypełnić jakieś ważne zadanie, powinniśmy prosić Ducha Świętego o pomoc, o siłę i odwagę.
36. KIM JEST DUCH ŚWIĘTY I CZEGO DOKONUJE ?
Duch Święty jest jedną z trzech Osób Najświętszej Trójcy. To przedwieczna miłość-dar, źródło i nieskończony dynamizm życia wiary. Jak zauważa św. Paweł w Liście do Rzymian: „Bo królestwo Boże to nie sprawia tego, co się je i pije, ale sprawiedliwość, pokój i radość w Duchu Świętym”(Rz 14,17).
Duch Święty jest współistotny Ojcu i Synowi i „z Ojcem i Synem wspólnie odbiera uwielbienie i chwałę”. Działa z Ojcem i Synem od początku aż do wypełnienia zamysłu naszego zbawienia. Jednakże dopiero od czasów ostatecznych, zapoczątkowanych przez Wcielenie, zostaje On objawiony i udzielony oraz uznany i przyjęty jako Osoba.
Duch Święty jest imieniem własnym Tego, kogo wielbimy i oddajemy cześć wraz z Ojcem i Synem. Pojęcie „Duch” jest tłumaczeniem hebrajskiego „ruah” oznacza tchnienie, powietrze, wiatr. Jezus Chrystus używa tego imienia w rozmowie z Nikodemem, gdyż chce mu uprzytomnić nowość Tego, który jest w sposób osobowy tchnieniem Boga. „Duch” i „Święty” wyrażają przymioty Boże. Symbole Ducha Świętego to: woda, namaszczenie, ogień, pieczęć, włożenie rąk, gołębica.
Duch Święty buduje, ożywia i uświęca Kościół: Duch Miłości przywraca ochrzczonym utracone przez grzech podobieństwo Boże i pozwala im żyć w Chrystusie, uczestniczyć w życiu Trójcy świętej. Posyła ich, aby dawali świadectwo o Prawdzie Jezusa Chrystusa i ustala ich wzajemne funkcje, aby wszyscy przynosili „owoce Ducha” (por. Ga 5,22-23).
„Bóg jest miłością” i miłość jest pierwszym darem, który zawiera wszystkie inne. Ta „miłość Boża rozlana jest w sercach naszych przez Ducha Świętego, który został nam dany” (Rz 5,5). Pierwszym skutkiem daru miłości jest odpuszczenie grzechów. Jedność w Duchu przywraca ochrzczonym utracone przez grzech podobieństwo Boże.
Dzięki mocy Ducha Świętego zaszczepieni w krzewie winnym, którym jest Chrystus, możemy przynosić dobre owoce. Są to owoce Ducha: „miłość, radość, pokój, cierpliwość, uprzejmość, dobroć, wierność, łagodność, opanowanie” (Ga 5, 22-23).
W modlitwie, której towarzyszy włożenie rąk podczas przyjęcia sakramentu bierzmowania, wymienia się siedem darów Ducha Świętego: mądrość, rozum, radę, męstwo, umiejętność, pobożność oraz bojaźń Bożą. Trzeba pamiętać, że w symbolice biblijnej liczba siedem oznacza pełnię i doskonałość. Oznacza to, że w sakramencie bierzmowania wierni otrzymują Jego pełnię, otrzymują samego Ducha Świętego.
„Duch przychodzi z pomocą naszej słabości. Gdy bowiem nie umiemy się modlić tak jak trzeba, sam Duch przyczynia się za nami w błaganiach, których nie można wyrazić słowami” (Rz 8,26). Duch Święty, sprawca dzieł Bożych, jest nauczycielem modlitwy.
37. KTO MOŻE BYĆ ŚWIADKIEM BIERZMOWANIA ?
W starożytności chrześcijańskiej sakramenty inicjacji chrześcijańskiej stanowiły nierozerwalną jedność. Udzielano ich w czasie jednej celebracji liturgicznej. Powodowało to, że w naturalny sposób niektóre osoby pełniły różne funkcje. Na przykład tak zwany poręczyciel chrzcielny, czyli ten, który przedstawiał Kościołowi kandydata do chrztu i potem się nim opiekował, stawał się świadkiem bierzmowania. Taka praktyka obowiązywała w Kościele Zachodnim do IX wieku. Z chwilą odłączenia bierzmowania od chrztu pojawił się niezależny świadek bierzmowania. Pierwsze wzmianki o nim zapisane są w Pontyfikale Rzymskim z XIII wieku. O świadku bierzmowania mówił też Pontyfikał Rzymski z 1596 roku wydany po Soborze Trydenckim. Z dokumentów tych dowiadujemy się, że funkcję tę mogły pełnić osoby tej samej płci, co bierzmowany. Nie mogli to być jednak rodzice chrzestni. Tylko wtedy, gdy udzielano bierzmowania zaraz po chrzcie, chrzestny był jednocześnie świadkiem bierzmowania. Funkcji świadka nie mogli spełniać rodzice bierzmowanego i współmałżonkowie. Między bierzmowanym a świadkiem tworzyło się pokrewieństwo duchowe.
Zmiany dotyczące zadań i możliwości wyboru świadka bierzmowania dokonały się po reformie liturgicznej Soboru Watykańskiego II. Odnowione obrzędy najpierw jednoznacznie stwierdzają, że każdemu bierzmowanemu powinien towarzyszyć świadek. W czasie liturgii udzielania sakramentu świadek kładzie prawą rękę na ramieniu bierzmowanego i może także podać szafarzowi jego imię.
Ponieważ, przynajmniej od strony teologicznej, pragnie się wrócić do jedności bierzmowania z chrztem, dziś zaleca się, aby jeśli to możliwe funkcję świadka pełnił chrzestny. Instrukcja Episkopatu Polski zaleca dodatkowo, aby świadkami bierzmowania byli rodzice chrzestni: dla chłopców ojcowie, a dla dziewcząt matki. W ten sposób zwraca się uwagę na ważną rolę rodziców chrzestnych w życiu ochrzczonego. Podczas chrztu zobowiązywali się bowiem do pomocy rodzicom w chrześcijańskim wychowaniu dziecka. Ich obecność na bierzmowaniu może potwierdzać, że wykonują swoje zobowiązania.
Świadkami bierzmowania mogą być także rodzice kandydatów oraz inni przedstawiciele rodziny. Można wybrać również inne osoby spoza rodziny. Najważniejszym kryterium, jakie powinien spełniać świadek jest jego duchowe przygotowanie. Poza tym musi posiadać następujące przymioty: wystarczającą dojrzałość do pełnienia tej funkcji, przynależność do Kościoła katolickiego, przyjęcie wszystkich sakramentów inicjacji chrześcijańskiej oraz brak wykluczenia od życia sakramentalnego. Oznacza to, że np. osoby rozwiedzione i żyjące w nowym związku małżeńskim nie mogą być świadkami bierzmowania.
Do zadań świadka bierzmowania należy troska o to, aby bierzmowany postępował jak prawdziwy świadek Chrystusa i wiernie wypełniał obowiązki związane z tym sakramentem.
38. JAKIE ŁASKI OTRZYMUJE
BIERZMOWANY ?
Bierzmowanie jako drugi sakrament wtajemniczenia chrześcijańskiego należy widzieć w związku z chrztem. Podobnie jak w Samarii, w znanej nam już scenie z Dziejów Apostolskich, kiedy Piotr i Jan modlili się, by jej mieszkańcy mogli otrzymać Ducha Św., i którzy przez włożenie rąk dopełnili i umocnili wydarzenie chrzcielne (por. Dz 8, 14 – 17).
Katechizm Kościoła Katolickiego naucza, że łaską sakramentu bierzmowania jest pełne wylanie Ducha Świętego, jakie niegdyś stało się udziałem Apostołów w dniu Pięćdziesiątnicy (por.
KKK 1302). Bierzmowanie przynosi, czytamy dalej w Katechizmie:„wzrost i pogłębienie łaski chrzcielnej; zakorzenia głębiej w synostwie Bożym (...), ściślej jednoczy z Chrystusem, pomnaża dary Ducha Świętego, udoskonala więź z Kościołem”, daje łaskę wzrostu w wierze i lepszego trwania w Kościele. Dzięki temu sakramentowi bierzmowanemu udzielona zostaje specjalna moc Ducha
Świętego do szerzenia i obrony wiary słowem i czynem, do mężnego wyznawania imienia Chrystusa oraz do tego, by nigdy nie wstydzić się Krzyża (por. KKK 1303). Sakrament bierzmowania wyciska w duszy niezatarte duchowe znamię, „charakter” , który jest znakiem, że Jezus Chrystus naznaczył chrześcijanina pieczęcią swego Ducha, przyoblekając go
mocą z wysoka, aby był Jego świadkiem (por.KKK1304;por.Łk24,48-49).
To duchowe znamię, „charakter” sakramentu udoskonala kapłaństwo wspólne wiernych, otrzymane w chrzcie, a „bierzmowany otrzymuje moc publicznego wyznawania wiary w Chrystusa,
jakby na zasadzie obowiązku”- tak przed wiekami nauczał św. Tomasz z Akwinu (por. KKK 1305). Św. Ambroży napominał, by pamiętać, że otrzymawszy duchowy znak, „ducha mądrości i rozumu, ducha rady i męstwa, ducha poznania i pobożności, ducha świętej bojaźni”, zachowywać to, co się otrzymało. Naznaczył cię Bóg Ojciec, umocnił cię Chrystus Pan i „dał zadatek” Ducha (por. KKK 1303; por. Św. Ambroży, „De mysteriis”, 7, 42).
Napełniony Duchem Świętym staje się bardziej świadomym członkiem Kościoła. To sakramentalne umocnienie Duchem Św. wyznacza każdemu chrześcijaninowi specjalne miejsce w Kościele i świecie. Jest to powołanie do odpowiedzialności za Kościół, za innych ludzi i ich zbawienie, powołanie do apostolstwa oraz odważnego wyznawania Chrystusa i jego nauki (por. KK 11).
Współcześnie rysuje się głęboka potrzeba odnowy w Duchu Św. nas samych i otaczającej rzeczywistości oraz potrzeba pogłębiania świadomości darów, zadań i owoców działania Ducha Św.
w naszym życiu. Pierwszym krokiem, a zarazem znakiem naszej gotowości i otwarcia się na działanie Ducha Św. winna być modlitwa o Jego dary, o odnowienie życia oraz o prawdziwą dojrzałość w wierze, która nie boi się troski i odpowiedzialności za Kościół i ma odwagę trwać przy Ewangelii
Chrystusowej.
39. CO OZNACZA DAR ROZUMU ?
Dzięki intelektowi ludzkość rozwijała się na przestrzeni wieków. Najbardziej wielkość umysłu człowieka doceniali starożytni Grecy. Uważali, że dzięki umysłowi poznaje się idee dobra, piękna i prawdy jak też twierdzili, że umysł przenosi on człowieka do „wyższego świata”. Św. Paweł przemawiając do Greków uczył, że Boga nie poznaje się dzięki naturalnym zdolnościom, ale dzięki Chrystusowi i darom Jego Ducha. To Duch udoskonala rozum do rozpoznania Boga. A potem prowadzi do prawdy o Jego przymierzu z ludźmi i o celu życia człowieka. Bóg w swojej wielkiej dobroci daje się poznać ludziom. Jednak człowiek korzystając tylko z własnego rozumu nie jest w stanie poznać Boga ani nawiązać z nim relacji. Bariera, która to uniemożliwia wynika po pierwsze z ograniczenia ludzkiego poznania a po drugie ze skutków grzechu pierworodnego – te dwie przyczyny osłabiają ludzki umysł.
Z pomocą przychodzi nam Duch Święty ze swoimi darami. Jednym z nich jest dar rozumu. Jest to nadprzyrodzony dar umożliwiający rozumienie świata wykraczające daleko ponad poznanie zmysłowe. Dar ten wynika ze wspaniałomyślnego zaproszenia człowieka do uczestnictwa w poznaniu, które jest charakterystyczne dla samego Boga. Święta Teresa z Lisieux (1873-1897) wyznała, że "Bóg pouczał ją w sercu". Wtedy człowiek prowadzony jest przez "ukryte natchnienie". Mówiąc obrazowo, taka możliwość "widzenia rzeczy od środka" pozwala na dostrzeżenie znaczeń nieuchwytnych dla zmysłów. Dzięki darowi rozumu jesteśmy w stanie odczytać wolę Boga względem siebie – czyli dowiedzieć się w jaki sposób żyć. Umożliwia on też, rozumienie słowa Bożego oraz przyjęcie Objawienia. Dar ten jest potrzebny, gdyż wiele prawd wiary dotyczy treści, których nie rozumie ludzka natura i logika. Sprawia, że Ewangelia i Prawo Boże stają się jasne i zyskują pozycję najważniejszego punktu odniesienia w życiu. Dar rozumu pozwala również zrozumieć to co w sakramentach jest najważniejsze, choć niewidzialne. Dzięki niemu możemy poznać i uznać strukturę i misję Kościoła – odróżnić to co ludzkie, od tego co boskie.
Konkretny wpływ tego daru mamy opisany w ewangelicznej scenie ukazującej uczniów idących z Nieznajomym do Emaus (Łk 24, 13-35. 45). Wprowadzenie w sens wydarzeń i słów Jezusa jest efektem działania właśnie daru rozumu. Ludzki umysł zostaje oświecony w odniesieniu do tego, co w Piśmie św. wskazuje na Osobę i wyjaśnia misję Mesjasza. Informuje o treściach, które są wiarygodne. Rozum nie widzi Boga, ale trafnie odczytuje znaki wskazujące kierunek poznania. Dlatego byłoby nierozumnie nie wierzyć drogowskazom.
40. CO OZNACZA DAR MĄDROŚCI BOŻEJ ?
Pierwszym spośród wymienianych przez proroka Izajasza (Iz 11,2) darów, które otrzymujemy w sakramencie bierzmowania jest mądrość Boża – wspaniała i niewiędnąca (Mdr 6,12). Spełnia ona kierowniczą rolę i jest najdoskonalszym ze wszystkich darów. Mądrość Boża, bowiem poprzedza stworzenie świata i człowieka. Nie chodzi tu o wiedzę, czyli mądrość w znaczeniu intelektualnym, którą można zdobyć wysiłkiem własnego umysłu.
Można być człowiekiem wykształconym, posiadać tytuły naukowe, przeczytać wiele książek, a nie być mądrym. Wiedza ludzka nie zawsze idzie w parze z mądrością Bożą, która jest niezależnym darem dla człowieka (por. Mt 11, 25) i oznacza szczyt możliwości naszego poznania. Jest to dar patrzenia na rzeczywistość oczami Boga, widzenia wszystkiego w perspektywie wieczności. Święty Tomasz pisał o mądrości, jako „Bożym instynkcie”. Dar mądrości jest związany bardziej z miłością niż samym rozumem. Często się zdarza, że niektórzy ludzie, uważani za bardzo inteligentnych, są w przerażający sposób ślepi, kiedy chodzi o sprawy duchowe i sens istnienia. W przekonaniu Izraelitów mądrość posiadał ten, kto potrafił umiejętnie radzić sobie w życiu.
Mądrość, która jest darem Ducha Świętego nie jest posiadaniem jakiejś szczególnej wiedzy. Dzięki mądrości od Ducha Świętego poznajemy prawdziwy sens naszego życia. Na siebie, innych i cały świat patrzymy przez pryzmat miłości i wiary w Boga. Uświadamiamy sobie, że naszym ostatecznym celem jest życie wieczne. Ten dar Ducha Świętego stwarza w człowieku poczucie bezpieczeństwa i spokoju. Dzięki niemu wybieramy najlepsze rozwiązania naszych problemów i podejmujemy najwłaściwsze decyzje gdyż zawsze stawiamy Boga na pierwszym miejscu.
Prawdziwa mądrość jest sztuką dobrego życia, to zdolność do odróżniania zła i dobra, to zdolność oglądania wszystkiego okiem Boga. Dar ten pomaga nam trzeźwo patrzeć na świat, unikać powierzchowności i dostrzegać prawdziwą istotę rzeczy. Uczy nas jak żyć by w różnorodności codziennych zjawisk, dążyć do szczęścia na ziemi i w wieczności. Dzięki niemu możemy patrzeć na świat jasno, bez żadnych złudzeń. A gdy spotykamy się z problemami Duch Święty potrafi znaleźć rozwiązanie nie wedle zasad ludzkiej mądrości, która jest głupstwem w oczach Boga, ale według mądrości Bożej, która może wydawać się głupstwem w oczach ludzkich.
Mądrość Boża to nadprzyrodzone usposobienie umysłu, które nakłania by cenić jedynie wolę Boga. To spojrzenie, które nie jest zmącone przez egoizm, jest więc udziałem ludzi czystego serca i wzrasta wraz z miłością. Dar mądrości pomaga w poznaniu i umiłowaniu prawdy wiekuistej. Mądrość zawsze pozostaje otwarta na rzeczy wielkie i przyszłe - człowiek mądry jest jak pielgrzym, który podąża do wiecznego celu - nieba.
Ostatecznie dar mądrości, kształtując świadomość i budząc upodobanie człowieka w sprawach boskich, prowadzi ku świętości.
41. CZYM JEST DAR RADY ?
W codziennym życiu wielokrotnie stajemy przed podejmowaniem różnych decyzji. Rodzice są odpowiedzialni za wychowanie swoich dzieci. Lekarze są odpowiedzialni za życie i zdrowie swoich pacjentów. Urzędnicy zajmujący różne stanowiska również są odpowiedzialni za swoje decyzje, od których będą zależeć dalsze losy swoich klientów. Kapłani, szczególnie w sakramencie Pokuty i Pojednania, są odpowiedzialni za zbawienie ludzkich dusz. Od ludzkiej strony każda taka odpowiedzialna funkcja wymaga przygotowania, solidnego wykształcenia i doświadczenia życiowego. Jednak dla człowieka wierzącego oprócz tego ważna jest jeszcze pomoc od Boga. W ten sposób pojawia się potrzeba wsparcia duchowego w podjęciu właściwej decyzji – na tym właśnie polega dar rady.
Możemy doświadczyć tego daru w momencie, kiedy musimy podjąć decyzję, dokonać jakiegoś wyboru, ale zwykłe przesłanki są niewystarczające. Wtedy zdajemy się na intuicję, własne przekonanie, które powoduje, że podejmujemy właśnie taką decyzję, a nie inną. Widać to na przykład w rodzinie, gdzie dziecko chce zobaczyć kontrowersyjny film wieczorem w telewizji. Odpowiedzialni rodzice zainteresują się tym filmem, przeczytają recenzję, zapytają znajomych o opinie. Opinie mogą być pozytywne i negatywne, podjęcie decyzji może być trudne. Może też nie być po prostu czasu na zbadanie całej sprawy. Wtedy właśnie potrzebny jest dar rady – przychodzi moment podjęcia decyzji o zobaczeniu filmu, a gdyby jednak w trakcie pojawiły się negatywne treści, to podejmuje się rozmowę w celu wyjaśnienia wątpliwości i właściwego ustawienia wniosków. Znakiem, że rada była właściwa jest pokój wewnętrzny w sumieniu. Gdyby było inaczej, to znaczy, że jednak podjęta decyzja była zła.
Rada jest darem dodającym sił przy podejmowaniu decyzji w Duchu Świętym w praktycznych sytuacjach życiowych. Przez ten dar odnosi się do rzeczy praktycznych i ma na celu udoskonalenie w nas raczej cnoty roztropności. Sprawia on, że dusza działająca pod jego wpływem odróżnia natychmiast i jak gdyby instynktownie, co należy czynić, a czego nie należy, czy to chodzi o własne postępowanie czy też o kierowanie postępowaniem innych ludzi. Dar rady podobnie jak cnota roztropności jest sądem rozumu praktycznego. Budzi on w nas szczególną gotowość słuchania głosu Ducha Świętego. Rada przychodzi nam z pomocą w nagłych i nieoczekiwanych przypadkach, kiedy zabrakłoby nam czasu na wnikliwe rozważanie wyboru, którego mamy dokonać. Dar rady jest szczególnie potrzebny wszystkim, którzy spełniają jakąkolwiek władzę.
42. CZYM JEST DAR MĘSTWA ?
W Katechizmie Kościoła Katolickiego można przeczytać, że „męstwo jest cnotą moralną, która zapewnia wytrwałość w trudnościach i stałość w dążeniu do dobra” [KKK 1808]. Dla wiary jest czymś koniecznym, ponieważ bez daru męstwa wiara nie może się rozwijać, ulega osłabieniu, a nawet zniszczeniu. Widać to bardzo wyraźnie na przykładzie Apostołów. Samo bycie z Jezusem, bycie świadkiem jego działalności nie wystarczyło Apostołom, aby uwierzyć i naśladować Jezusa w Jego działaniu. Dopiero po Zmartwychwstaniu Jezusa Apostołowie widząc pusty grób, żywego Pana z ranami w ciele, łamiącego chleb – uwierzyli. Samo uwierzenie również było niewystarczające do pełni życia w Chrystusie. Apostołowie bali się mówić o Jezusie i swojej relacji z Nim, ukrywali się przed innymi bojąc się o swoje życie. Dopiero od Zesłania Ducha Świętego zaczęli głosić Ewangelię zupełnie nie przejmując się konsekwencjami.
Historia Kościoła pokazuje, jak ważne jest męstwo w życiu chrześcijańskim. Pierwsze trzy wieki, zwłaszcza panowanie rzymskich cesarzy: Nerona, Septymiusza Sewera, Decjusza, Waleriana i Dioklecjana pokazały, że właściwie dzięki męstwu wiara może przetrwać najgorsze chwile. Prześladowania i tortury jakim poddawano chrześcijan miały na celu w zamyśle władzy wyniszczenie „zarazy chrześcijaństwa” razem z jej „nosicielami”. Przyniosły jednak odwrotny skutek – pokazały, że człowiek dla Boga może naprawdę oddać wszystko nie odczuwając z tej racji żadnej straty, a nawet odczuwając radość i wewnętrzny spokój z tego powodu, że udało się dochować wierności Najwyższemu Panu.
Rada jest darem dodającym sił przy podejmowaniu decyzji w Duchu Świętym w praktycznych sytuacjach życiowych. Przez ten dar odnosi się do rzeczy praktycznych i ma na celu udoskonalenie w nas raczej cnoty roztropności. Sprawia on, że dusza działająca pod jego wpływem odróżnia natychmiast i jak gdyby instynktownie, co należy czynić, a czego nie należy, czy to chodzi o własne postępowanie czy też o kierowanie postępowaniem innych ludzi. Dar rady podobnie jak cnota roztropności jest sądem rozumu praktycznego. Budzi on w nas szczególną gotowość słuchania głosu Ducha Świętego. Rada przychodzi nam z pomocą w nagłych i nieoczekiwanych przypadkach, kiedy zabrakłoby nam czasu na wnikliwe rozważanie wyboru, którego mamy dokonać. Dar rady jest szczególnie potrzebny wszystkim, którzy spełniają jakąkolwiek władzę.
W codziennym życiu wielokrotnie stajemy przed podejmowaniem różnych decyzji. Rodzice są odpowiedzialni za wychowanie swoich dzieci. Lekarze są odpowiedzialni za życie i zdrowie swoich pacjentów. Urzędnicy zajmujący różne stanowiska również są odpowiedzialni za swoje decyzje, od których będą zależeć dalsze losy swoich klientów. Kapłani, szczególnie w sakramencie Pokuty i Pojednania, są odpowiedzialni za zbawienie ludzkich dusz. Od ludzkiej strony każda taka odpowiedzialna funkcja wymaga przygotowania, solidnego wykształcenia i doświadczenia życiowego. Jednak dla człowieka wierzącego oprócz tego ważna jest jeszcze pomoc od Boga. W ten sposób pojawia się potrzeba wsparcia duchowego w podjęciu właściwej decyzji – na tym właśnie polega dar rady.
Troskę o ubogich opisaną w Ewangelii na ogół znamy. Warto jednak sięgnąć jeszcze do Starego Testamentu, który zawiera piękne opisy opieki Boga nad biednymi i nad całym narodem izraelskim. Oto Pięcioksiąg Mojżesza opisuje dokładnie troskę Boga o pokarm i wodę dla Izraelitów wędrujących przez 40 lat przez pustynię. Głód i pragnienie, jakich doświadczali w tej wędrówce, uczynił ich wrażliwymi na potrzeby biednych. Znalazło to wyraz w prawodawstwie Mojżesza. Oto niektóre z przepisów prawa mojżeszowego. W Księdze Powtórzonego Prawa znajdziemy takie słowa: „Gdy wejdziesz do winnicy swego bliźniego, możesz zjeść winogron do syta, ile zechcesz; lecz do swego koszyka ich nie weźmiesz. Gdy wejdziesz między zboże bliźniego swego, ręką możesz zrywać kłosy, lecz sierpa nie przyłożysz do zboża swego bliźniego” (Pwt 23, 25-26). W ten sposób autor Księgi Powtórzonego Prawa mówi, że Pan Bóg pozwala zaspokoić biednemu głód z zasobów bogatego, który nie znajdzie życzliwego człowieka.
Współczesna moralność chrześcijańska również nie uważa za kradzież sytuacji, gdy biedny, nie znajdując miłosiernych ludzi, zaspokoi głód po kryjomu kosztem bogatego. Ta sama Księga Powtórzonego Prawa (zob. 24. 15) mówi, że pracownikowi należy uiścić zapłatę przed zachodem słońca, aby mógł kupić żywność sobie i rodzinie. Wielu było wówczas tak ubogich, że nie mogło czekać na zapłatę do końca miesiąca czy tygodnia. W Księdze Kapłańskiej (zob. 19. 9) znajdujemy nakaz, by kłosy, które pozostaną na polu po związaniu snopów, zostawić biednym. Piękna pod względem języka i treści Księga Rut opisuje jak takie zbieranie kłosów przez Rut na polu Booza zakończyło się ich małżeństwem.
Kontakt człowieka z Jezusem Chrystusem przez znaki sakramentalne wymaga najpierw wiary. Mówi o tym sam Jezus, jak też i praktyka Kościoła czasów apostolskich. Czytając Dzieje Apostolskie odsłania się naszym oczom obraz, jak rodzący się Kościół pojmował związek między wiarą a sakramentami. Wejście do wspólnoty Kościoła przez chrzest było następstwem głoszenia Ewangelii, która rodziła wiarę w Jezusa Chrystusa jako Zbawiciela. Wiara oznaczała przyjęcie całej treści doktrynalnej i moralnej zawartej w Jego nauczaniu. Sprawdzalnym znakiem takiej wiary było nawrócenie przejawiające się w całkowitej zmianie dotychczasowego sposobu myślenia i postępowania. W Dziejach Apostolskich spotykamy świadectwo:
„Cóż mamy czynić bracia? Zapytali Piotra i pozostałych apostołów. Nawróćcie się – powiedział do nich Piotr - i niech każdy z was ochrzci się w imię Jezusa Chrystusa na odpuszczenie grzechów waszych, a weźmiecie w darze Ducha Świętego” (Dz 2, 37-38).
Dopiero wtedy, gdy przez wiarę Chrystus zamieszka w sercu człowieka (por. Ef 3,17), jest on należycie usposobiony i dysponowany do owocnego przyjęcia sakramentu.
W sakramentach świętych ma miejsce spotkanie zbawiającego Boga z wierzącym w Niego i miłującym Go człowiekiem. Wiara i miłość stanowią więc nieodzowne warunki, których spełnienie upoważnia do prośby o sakrament i zapewnia jego owocne przyjęcie.
Dla niewierzących sakramenty Kościoła są najczęściej jedynie częścią tradycji, folkloru lub nawet niekiedy czynnościami magicznymi, wykonanie których ma zapewnić doczesną przychylność bóstwa i wykorzystać je do swoich doraźnych celów.
Tymczasem ustanowione przez Chrystusa i Kościół sakramenty są widzialnymi znakami łaski i miłości Boga do człowieka, ale także znakami wiary i miłości człowieka do Boga. W sakramentach dochodzi do spotkania człowieka wierzącego ze zbawiającym Bogiem w czynnościach liturgicznych, symbolicznych (słowa, gesty), które razem tworzą liturgię poszczególnych sakramentów. Znak zawarty w sprawowanym sakramencie jest działaniem Boga dla dobra człowieka. Za nim idzie konkretny dar przekazywany przez Boga dla człowieka żyjącego w określonym miejscu i czasie. Dar dla człowieka zmierzającego po trudnych drogach życia do Domu Ojca.
Sakramenty to widzialne, wprost namacalne znaki obecności i działania niewidzialnego Boga. Jest to spotkanie Boga z człowiekiem. Udzielają one ludziom łaski Bożej i pomocy w życiu duchowym i cielesnym. Podstawowym celem sakramentów jest uświęcenie człowieka i pomoc w zbawieniu. Towarzyszą one kluczowym etapom ludzkiego życia: narodziny, początek drogi życiowej to przyjęcie Chrztu. Sakrament Pokuty przyjmujemy, gdy rodzi się w nas świadomość moralna i potrzebujemy oczyszczenia z grzechów. Bierzmowanie czyli namaszczenie Duchem Świętym to uznanie dojrzałej obecności w Kościele i wzięcie odpowiedzialności za siebie i innych na drodze do zbawienia. Wyborowi nowej drogi życiowej towarzyszy Małżeństwo lub Kapłaństwo. Sakrament Namaszczenia chorych przyjmujemy w zagrożeniu życia i w poważnej chorobie. Całemu naszemu życiu towarzyszy dar Eucharystii, czyli pokarmu na drodze do zbawienia – udziału w wiecznym szczęściu z Bogiem.
Możemy spotkać różne usystematyzowania i podziały dotyczące siedmiu sakramentów.
Trzy z nich możemy przyjąć tylko raz w życiu, dlatego nazywamy je niepowtarzalnymi. Wyciskają one na duszy niewidoczny dla człowieka, a widoczny tylko dla Boga znak przymierza z Nim – niezmywalną pieczęć. Są to: Chrzest, Bierzmowanie i Kapłaństwo. Cztery pozostałe sakramenty Eucharystię, Pokutę, Namaszczenie chorych i w razie śmierci małżonka Małżeństwo można przyjąć wiele razy, dlatego nazywamy je powtarzalnymi.
Inny podział mówi o tym, że są sakramenty dla żywych na duszy i umarłych dla duszy. Żywy na duszy to człowiek będący w stanie łaski uświęcającej, a jego dusza jest czysta i żyje dla Boga. Można wtedy przyjąć Eucharystię, Bierzmowanie, Namaszczenie chorych, Małżeństwo lub Kapłaństwo. Gdy dusza człowieka jestmartwa z powodu grzechów to pierwsze oczyszczenie – życie duszy daje sakrament Chrztu, a w ciągu dalszego życia Pokuta czyli spowiedź.
Katechizm Kościoła Katolickiego dzieli sakramenty na trzy grupy.
Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego, są to Chrzest, Komunia święta, Bierzmowanie. Jak sama nazwa wskazuje wtajemniczają nas one, zbliżają do Boga. Są pewnymi etapami, stopniami na drodze chrześcijańskiego rozwoju.
Drugą grupę stanowią sakramenty uzdrowienia. Należą do niej Pokuta i Namaszczenie chorych. Uzdrawiają one ludzką duszę z grzechów, a często chory otrzymuje też ulgę w cierpieniu lub uzdrowienie ciała.
Trzecią grupą są sakramenty w służbie komunii i posłaniu. Są to Małżeństwo i Kapłaństwo. Dotyczą one oddania się innym czyli małżonkowi i rodzinie, jak to jest w sakramencie Małżeństwa lub Bogu i wspólnocie w sakramencie Kapłaństwa.
Musimy pamiętać, że możliwość przyjmowania sakramentów jest dla człowieka wyróżnieniem, darem od Boga i nikomu nie należy się „z góry, z kolejki”. Wszystkie sakramenty należy przyjmować z odpowiednią dyspozycją czyli nastawieniem wewnętrznym, któremu zawsze musi towarzyszyć wiara
Chrzest jest jednym z siedmiu sakramentów, które Jezus Chrystus zostawił Kościołowi w celu przymnożenia łask wierzącym w Niego. Ochrzczony zyskuje odpuszczenie grzechu pierworodnego
i wszystkich grzechów osobistych, narodzenie do nowego życia, przez które człowiek staje się przybranym synem Ojca, świątynią Ducha Świętego. Sakrament chrztu świętego jest początkiem chrześcijańskiej drogi życia i włączenia we wspólnotę Kościoła. Jego celem jest uświęcenie człowieka, budowanie mistycznego Ciała Chrystusa, a wreszcie oddawanie czci Bogu. Jako pierwszy sakrament
i fundament całego życia chrześcijańskiego jest wielkim darem Boga dla człowieka. Dzięki chrzcielnemu obmyciu wodą człowiek zostaje uwolniony od skutków grzechu oraz otrzymuje dar nowego życia. Dlatego chrzest nazywa się także powtórnym lub nowym narodzeniem. Przez chrzest Pan Bóg raz na zawsze czyni człowieka swoim przybranym dzieckiem. Z tego powodu chrzest jest sakramentem niepowtarzalnym i wyciska niezatarte duchowe znamię zwane charakterem sakramentalnym. Ochrzczony należy odtąd do Chrystusa, nazywa się chrześcijaninem i będzie nim już zawsze, nawet wtedy, gdy przez grzech ciężki odłączy się od Niego. Chrześcijanin bowiem pozostaje wolnym człowiekiem i musi nieustannie wybierać między dobrem a złem. Łaskę chrztu można porównać do wielkiego skarbu w naczyniu glinianym, którego należy starannie strzec, aby go nie utracić.
Chrzest nie tylko łączy wszystkich ochrzczonych z Trójcą Świętą, ale także jednoczy ich między sobą. Włączenie poszczególnych ochrzczonych w Chrystusa sprawia, że wszyscy spotykają się z Nim jako bracia i siostry, tworząc jedną wielką Rodzinę Bożą - Kościół. Chrystus wprowadza ochrzczonych w swój Kościół, którego jest Głową, a wszyscy ochrzczeni wchodzą w skład Mistycznego Ciała i mają udział w Jego misji kapłańskiej, prorockiej i królewskiej. Jest więc węzłem jedności, łączącym wszystkich, którzy są nim naznaczeni. Chrzest jest także podstawą jedności wszystkich chrześcijan należących do różnych Kościołów i wspólnot chrześcijańskich.
Dobitnie o sakramencie chrztu pisał święty Grzegorz z Nazjanzu: „Chrzest jest najpiękniejszym i najwspanialszym darem Boga…Nazywamy go darem, łaską namaszczeniem, oświeceniem, szatą niezniszczalności, obmyciem odradzającym, pieczęcią i wszystkim, co może być najcenniejsze. Darem – ponieważ jest udzielany tym, którzy nic nie przynoszą; łaską – ponieważ jest dawany nawet tym, którzy zawinili; chrztem – ponieważ grzech zostaje pogrzebany w wodzie; namaszczeniem – ponieważ jest święty i królewski; oświeceniem – ponieważ jest jaśniejącym światłem, szatą – ponieważ zakrywa nasz wstyd; obmyciem – ponieważ oczyszcza; pieczęcią – ponieważ strzeże nas i jest znakiem panowania Boga”.
Chrzest jest przede wszystkim sakramentem wiary, przez którą ludzie, oświeceni łaską Ducha Świętego, dają odpowiedź na Chrystusową Ewangelię.
Skąd zatem bierze się ta zgodność? Zapewne wynika ona z lektury Ewangelii. W wielu miejscach czytamy o ustanowieniu chrztu przez Pana Jezusa. Na początku swojej publicznej działalności Jezus sam przyjmuje chrzest w Jordanie z rąk Jana Chrzciciela. W owym czasie przyszedł Jezus z Nazaretu w Galilei i przyjął od Jana chrzest w Jordanie. W chwili gdy wychodził z wody, ujrzał rozwierające się niebo i Ducha jak gołębicę zstępującego na Niego. A z nieba odezwał się głos: „Tyś jest mój Syn umiłowany, w Tobie mam upodobanie” (Mk 1, 9-11, zob. także Mt 3, 13-17; Łk 3, 21n;
J 1, 32nn). Chrzest przyjęty w Jordanie jest zapowiedzią męki, którą Jezus miał wycierpieć
w Jerozolimie. Sam Pan Jezus swoją mękę nazywa chrztem, którym miał być ochrzczony (zob. Mk 10, 38; Łk 12, 50). Na krzyżu jeden z żołnierzy włócznią przebił bok Jezusa i natychmiast wypłynęła krew i woda. Krew jest zapowiedzią Eucharystii, natomiast woda jest zapowiedzią chrztu. Chrzest czerpie zatem swoją moc i znaczenie z Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa (zob. KKK 1225).
Również uczniowie Pana Jezusa w czasie Jego publicznej działalności udzielali chrztu i to więcej razy niż Jan Chrzciciel (zob. J 4, 1-2). Natomiast po swoim Zmartwychwstaniu, tuż przed Wniebowstąpieniem Pan daje swoim uczniom następujące polecenie: Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać wszystko co wam przykazałem. A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata (Mt 28, 19-20; zob. także Mk 16, 15-18). Te słowa przypominają nam również, że kiedy Kościół chrzci, to Jezus chrzci. Dlatego w żaden sposób nie można odłączyć sakramentu chrztu od Osoby Jezusa Chrystusa.
Nie zależnie czy jest to Muzułmanin, Żyd czy wyznawca jakiejś innej religii. Jeśli wyrazi chęć zmiany swojego życia i przyjęcia Dobrej Nowiny może być ochrzczony. Ludzie dorośli odbywają specjalne przygotowanie, w trakcie którego poznają prawdy wiary katolickiej, uczą się jak żyć tą wiarą, którą będą przyjmować i wyznawać.
Na początku historii Kościoła chrzest przyjmowali właśnie ludzie dorośli, którzy przechodzili odpowiednie przygotowanie. Chrzest jest wielkim dobrodziejstwem dla człowieka. Przez ten sakrament zostajemy włączeni w wielką Rodzinę ludzi wierzących. Stajemy się dziećmi Bożymi. Dlatego Kościół obecnie zachęca rodziców do jak najwcześniejszego chrzczenia dzieci, aby mogły już od najmłodszych lat czerpać ze skarbca Bożych łask. Zadziwiające jest stwierdzenie niektórych rodziców, którzy mówią, że nie chcą ochrzcić dziecka, bo kiedy dorośnie to samo wybierze wiarę. To dlaczego dla dobra dziecka wysyłają je na dodatkowe lekcje języka obcego, gry na instrumencie. Przecież kiedy dziecko dorośnie to samo wybierze czy chce uczestniczyć w dodatkowych zajęciach. Słyszy się wtedy, że to dla dobra dziecka. A chrzest nie jest dobrem dziecka, które włączone do grona dzieci Bożych otrzymuje wiele łask od Boga ?
Kontakt Prawo kanoniczne, na temat udzielania chrztu mówi: w kanonie 867 w paragrafie I, że rodzice mają obowiązek troszczyć się, ażeby ich dzieci zostały ochrzczone w pierwszych tygodniach możliwie najszybciej po urodzeniu, a nawet jeszcze przed nim powinni się udać do proboszcza, by prosić o sakrament dla dziecka i odpowiednio do niego się przygotować.
Paragraf II mówi, że jeśli dziecko znajduje się w niebezpieczeństwie śmierci, powinno być natychmiast ochrzczone.
Kanon 868 podkreśla, że do godziwego ochrzczenia dziecka wymaga się: zgody rodziców lub przynajmniej jednego z nich lub prawnych opiekunów; istnienia uzasadnionej nadziei, że dziecko będzie wychowane po katolicku; jeśli jej zupełnie nie ma, chrzest należy odłożyć.
Jedynym wyjątkiem od tej zasady, że bez zgody rodziców można ochrzcić dziecko jest niebezpieczeństwo jego śmierci.
„Instrukcja duszpasterska Episkopatu o udzielaniu sakramentu chrztu świętego dzieciom” poucza, że do chrztu należy dopuszczać wszystkie dzieci zgłoszone przez rodziców lub prawnych opiekunów, jeśli osoby te są wierzące i zobowiążą się, że dzieci będą wychowywane w wierze, w której zostaną ochrzczone. Wychowanie w wierze oznacza: doprowadzenie dziecka do świadomej przyjaźni z Chrystusem, przez przekazanie mu podstawowych prawd wiary i zasad moralności głoszonych przez Kościół katolicki, nauczenie dziecka modlitwy, włączenie go w życie wspólnoty katolickiej (Msza św. niedzielna), posyłanie na naukę religii, doprowadzenie do pełnego udziału w Eucharystii i do przyjęcia sakramentu bierzmowania oraz wprowadzenie w dojrzałe i odpowiedzialne życie chrześcijanina.
Podsumowując, dziecko do sakramentu chrztu zgłaszają rodzice najpóźniej na 2 tygodnie przed planowanym terminem udzielenia sakramentu, jeśli istnieje uzasadniona przyczyna wystarczy obecność jednego z rodziców. Zgłoszenie w biurze parafialnym przyjmuje tylko duszpasterz. Ustala on z rodzicami dokładny termin chrztu, udział w liturgii i sprawy związane z przyszłym wychowaniem dziecka.
Rodzice i chrzestni mogą złożyć podpisy w księgach zaraz po spisaniu aktu lub w innym terminie, najpóźniej jednak zaraz po skończonej liturgii chrztu.
Wskazane jest, aby rodzicom i chrzestnym podczas zgłoszenia dziecka do chrztu wręczyć karteczki do spowiedzi i na katechezę przygotowawczą. Rodzice dziecka winni przedłożyć świadectwo ślubu kościelnego.
Duszpasterz powinien żądać od rodziców chrzestnych, których nie zna, odpowiedniego świadectwa kwalifikacyjnego z parafii, w której mieszkają. Jeśli dziecko jest z innej parafii rodzice powinni przynieść pisemną zgodę swego proboszcza na udzielenie sakramentu chrztu świętego poza swoją parafią.
Jeśli rodzice dziecka poprzestają na małżeństwie cywilnym, duszpasterz powinien starać się o doprowadzenie ich do zawarcia małżeństwa sakramentalnego przed chrztem dziecka. W przypadku wyraźnej odmowy, należy żądać na piśmie oświadczenia od rodziców dziecka i rodziców chrzestnych, że zobowiązują się wychować dziecko w wierze katolickiej. Również w wypadku, gdy rodzice żyją bez ślubu kościelnego z powodu przeszkód kanonicznych, należy żądać takiego oświadczenia.
Proboszczowie powinni dokładnie i bezzwłocznie zapisać w księdze chrztów imiona ochrzczonych, szafarza, rodziców dziecka i chrzestnych oraz miejsce i datę udzielenia sakramentu chrztu świętego.
W czasie dzisiejszej katechezy mamy odpowiedzieć na pytanie co nam daje sakrament chrztu i jakie jest jego znaczenie dla chrześcijanina?
Katechizm Kościoła Katolickiego nr 1213 mówi, że „Chrzest jest fundamentem całego życia chrześcijańskiego i bramą otwierającą dostęp do innych sakramentów”. Jest więc pierwszym i najpotrzebniejszym sakramentem, ponieważ bez niego nie można się zbawić ani przyjąć żadnego innego sakramentu.
Większość katolików zna tylko jeden skutek przyjęcia Chrztu św. – oczyszczenie z grzechu pierworodnego. Okazuje się jednak, że jest ich więcej, a sakrament ten jest dużo bardziej złożony.
Najważniejsze skutki przyjęcia Chrztu św. to:
1. Oczyszczenie z grzechu pierworodnego – Bóg poprzez sakrament Chrztu gładzi wszystkie grzechy, a więc tak grzech pierworodny, jak i wszystkie grzechy uczynkowe popełnione przed Chrztem - dzięki czemu nie jesteśmy skazani na potępienie wieczne i oddalenie od Boga. W Dziejach Apostolskich czytamy: „Niech każdy z was będzie ochrzczony dla odpuszczenia grzechów”.
2. Ponowne narodziny (duchowe) – człowiek „rodzi” się po raz kolejny, tym razem nie w sensie fizycznym, ale duchowym. Ten Sakrament jest bezwarunkowo potrzebny do zbawienia, gdyż Zbawiciel wyraźnie powiedział do Nikodema: „Jeśli się ktoś nie narodzi z wody i z Ducha, nie może wejść do królestwa Bożego” (Jan 3, 5).
3. Powrót do raju – oczywiście w sensie duchowym. Bóg wypędził z niego człowieka, ponieważ ten zgrzeszył; dzięki sakramentowi Chrztu św. mamy możliwość powrotu do krainy szczęśliwości, gdzie możemy być blisko Boga. Gdyż jak powiada św. Paweł: „Teraz jednak dla tych, którzy są w Chrystusie Jezusie, nie ma już potępienia”.
4. Duchowe naznaczenie człowieka na zawsze – sakrament Chrztu wyciska na duszy niezatarte znamię, które jest widoczne tylko dla Boga i oznacza naszą przynależność do Niego. Niezależnie od tego, jaką drogę wybierzemy – dobrą czy złą – nie wymażemy tego „znaku”. Dlatego sakrament Chrztu można przyjąć tylko raz w życiu.
5. Stworzenie człowieka na nowo w Chrystusie. Osoba ochrzczona staje się dzieckiem Boga. List do Rzymian przypomina, że przez Chrzest stajemy się „dziećmi, dziedzicami Boga, a współdziedzicami Chrystusa”. Jako dzieci Boże otrzymujemy imię, które towarzyszy nam przez całe życie.
6. Włączenie człowieka ochrzczonego do Kościoła – Kościół stanowiący wspólnotę ludzi wierzących jest symbolem Ciała Chrystusa, zatem tylko poprzez włączenie się do tej wspólnoty człowiek ma możliwość stać się częścią Mistycznego Ciała Chrystusa.
7. Udzielenie łaski uświęcającej dzięki której Trójca Święta napełnia duszę ochrzczonego, a Duch św. obdarza nadnaturalnymi cnotami: wiarą, nadzieją i miłością.
Podsumowując sakrament chrztu daje nam:
• odpuszczenie grzechu pierworodnego i wszystkich grzechów osobistych,
• narodzenie do nowego życia, przez które stajemy się przybranymi dziećmi Boga, członkami Chrystusa i świątynią Ducha Świętego,
• włączenie do Kościoła,
• łaskę uświęcającą i niezmywalny znak przynależności do Chrystusa.
Od chwili chrztu chrześcijanie, uświęceni przez łaskę, są wezwani i zobowiązani do wyznawania wiary i życia według nauki Chrystusa.
Katechizm Kościoła Katolickiego ukazuje nam, że człowiek kuszony przez złego ducha pozwolił, by zamarło w jego sercu zaufanie do Stwórcy. Skutkiem tego było nadużycie przez człowieka swojej wolności i okazanie nieposłuszeństwa przykazaniu Bożemu. Konsekwencją tego faktu jest każdy grzech, który jest nieposłuszeństwem i brakiem zaufania do Bożej dobroci.
Popełniając ten grzech, człowiek przedłożył siebie nad Boga, a przez to wzgardził Bogiem. Wybrał siebie samego przeciw Bogu. Zwiedziony przez diabła człowiek chciał być „jak Bóg”, ale „bez Boga i ponad Bogiem, a nie według Boga” (por. KKK 397nn).
Rodzi się pytanie: dlaczego ten grzech jest dziedziczony? Otóż, wszyscy ludzie w Adamie stanowią jedność rodzaju ludzkiego i z tej racji wszyscy ludzie są uwikłani w grzech Adama. Wiemy z kart Pisma Świętego, że Adam otrzymał świętość i sprawiedliwość pierwotną nie dla siebie samego, ale dla wszystkich ludzi na przestrzeni wieków. Ulegając kusicielowi, Adam i Ewa popełnili grzech osobisty, ale ten grzech dotyka natury ludzkiej, którą będą przekazywać w stanie upadku, czyli będąc obciążeni skutkami tego grzechu. Grzech będzie przekazywany całej ludzkości przez zrodzenie, to znaczy przez przekazywanie natury ludzkiej pozbawionej pierwotnej świętości i sprawiedliwości. Dlatego grzech pierworodny jest nazywany „grzechem” w sposób analogiczny; tzn. grzechem „zaciągniętym” z racji bycia potomkiem pierwszych rodziców, a nie „popełnionym” poprzez swoje świadome działanie; jest stanem w jakim się rodzimy, a nie aktem dokonanym przez nas osobiście (por. KKK 404).
Jest to dar od Boga, który oczyszcza naszą duszę z grzechów ciężkich i czyni ja miłą i świętą. Podnosi nas do godności dzieci Bożych. Każdy kto trwa w łasce uświęcającej z pewnością uzyska zbawienie wieczne. Ludzie otrzymali od Boga łaskę uświęcającą na początku kiedy Bóg stworzył pierwszych rodziców. Był to najważniejszy dar dla duszy. Jednak przez grzech pierworodny utraciliśmy ją.
Otrzymujemy ją na nowo podczas chrztu świętego oraz sakramentu pokuty i pojednania. Powinien być to dla nas wierzących największy i najcenniejszy skarb, który jednak przechowujemy w naczyniu glinianym. Im bardziej staramy się trwać w łasce stajemy się coraz milszymi Bogu, a Bóg pomnaża w nas łaskę uświęcającą i czyni naszą duszę czystszą i piękniejszą.
Wszystko otrzymaliśmy od Boga, jednak kiedy wykonujemy dobre uczynku w stanie łaski uświęcającej zasługujemy na niebo – dlatego te uczynki nazywamy zasługującymi. Musimy jednak pamiętać, że w znaczeniu ściśle prawnym nie istnieje zasługa za strony człowieka względem Boga, bo wszystko otrzymaliśmy od Niego jako naszego Stworzyciela.
Łaska uświęcająca nie jest dana człowiekowi raz na zawsze, tracimy ją przez grzech ciężki. Możemy ją odzyskać przez godne przeżycie sakramentu pokuty.
Modlitwa, unikanie sposobności do grzechu ciężkiego, pełnienie dobrych uczynków oraz godne i częste przyjmowanie sakramentów powoduje umacnianie w nas łaski uświęcającej.
Pierwszą częścią jest Obrzęd przyjęcia dzieci. Szafarz chrztu pyta wówczas jakie imię rodzice wybrali dla swojego dziecka i o co proszą Kościół Boży. Rodzice odpowiadają wówczas, że o chrzest. Następnie kapłan poucza rodziców o obowiązku wychowania dziecka w wierze, który płynie z przyjęcia sakramentu chrztu i pyta najpierw rodziców, czy są tego świadomi, a następnie rodziców chrzestnych czy są gotowi pomagać rodzicom w wypełnianiu ich obowiązków. Obrzęd przyjęcia dzieci kończy się uczynieniem znaku krzyża na czole dziecka przez rodziców i chrzestnych. Następuje liturgia słowa, na koniec której odczytywana jest modlitwa wiernych, w której modlimy się za dzieci, które mają dostąpić łaski chrztu świętego. Na zakończenie tej modlitwy przyzywamy wstawiennictwa świętych – zwłaszcza patronów parafii i dzieci. Kapłan prosi o oddalenie zła i grzechu od dzieci oraz o udzielenie im światła Chrystusa na drodze do zbawienie. Następnie kapłan kładzie na każdym z nich rękę. Po odmówieniu tych modlitw następuje poświęcenie wody, która zostanie użyta do chrztu. Jeśli używa się wody poświęconej podczas Wigilii Paschalnej, ten obrzęd zostaje pominięty. Kiedy woda jest poświęcona szafarz zwraca się do rodziców i chrzestnych z pytaniem o wiarę, którą będą przekazywać nowo ochrzczonym. Najpierw w imieniu dziecka wyrzekają się zła i grzechu i wszystkiego co do nich prowadzi, a następnie wyznają wiarę Kościoła, w której dziecko otrzymuje chrzest. Po wyznaniu wiary rodzice i chrzestni podchodzą do chrzcielnicy i deklarują, że chcą, aby ich dziecko otrzymało chrzest w tej wierze, którą wspólnie wyznali. Następuje najważniejszy moment liturgii chrztu: kapłan polewa główkę dziecka wodą trzykrotnie wypowiadając słowa: N , JA CIEBIE CHRZCZĘ W IMIĘ OJCA I SYNA, I DUCHA ŚWIĘTEGO. Po chrzcie każdego dziecka, wszyscy obecni modlą się słowami: Chwała Ojcu…
Po udzieleniu chrztu następują obrzędy wyjaśniające: namaszczenie krzyżmem, włożenie białej szaty i wręczenie zapalonej świecy. Te obrzędy będą wyjaśnione w kolejnych katechezach. Całość liturgii sakramentu chrztu kończy się uroczystym błogosławieństwem.
imię i nazwisko zainteresowanego;
imiona rodziców;
datę i miejsce urodzenia;
datę chrztu;
nazwę parafii, w której osoba została ochrzczona;
rok i numer księgi chrztów;
informacje na temat przyjętych już innych sakramentów.
- w misji kapłańskiej Chrystusa, gdyż jego zadaniem jest to, aby wspólnie z Chrystusem czcić Ojca i zbawiać ludzi
- w misji prorockiej Chrystusa, gdyż jego zadaniem jest głoszenie wiary słowem i przykładem
- w misji królewskiej Chrystusa, gdyż jego zadaniem pełnienie dobrych uczynków i walka ze złem.